रत्नागिरी कारागृहात ट्रान्सजेंडर विभाग

रत्नागिरी : तृतीयपंथी कैद्यांसाठी लवकरच येथील विशेष कारागृहात ट्रान्सजेंडर विभाग सुरू होणार आहे. तसा प्रस्ताव कारागृह प्रशासनाने पाठविला असून, महाराष्ट्रातील हा पहिला विभाग ठरणार आहे. उच्च न्यायालय आणि राष्ट्रीय विधी सेवा प्राधिकरणाच्या सूचनेवरून याची पुढील कार्यवाही सुरू करण्यात आल्याचे येथील अधिकाऱ्यांनी सांगितले.

महाराष्ट्रात आजपर्यंत एकाही कारागृहात स्वतंत्र असा ट्रान्सजेंडर विभाग नाही. महाराष्ट्राच्या बाहेर दोन ट्रान्सजेंडर कारागृहे आहेत. सर्व कारागृहांमध्ये स्वतंत्र ट्रान्सजेंडर वॉर्ड तयार करण्यात यावे, अशा सूचना सर्वोच्च न्यायालय आणि राष्ट्रीय विधी सेवा प्राधिकरणाने २०१४ मध्ये केल्या होत्या; परंतु राज्यात अद्याप एकही स्वतंत्र ट्रान्सजेंडर विभाग नाही.

परिस्थितीनुसार कोणाकडूनही गुन्हे घडू शकतात. त्यामुळे न्यायालयीन सुनावणीनंतर शिक्षा भोगण्यासाठी कारागृहात काही दिवस आरोपीला ठेवले जाते. म्हणून महिला किंवा पुरुष तृतीयपंथी यांच्यासाठी कारागृहात स्वतंत्र ट्रान्सजेंडर वॉर्ड सुरू केला जाणार आहे. ओडिसामध्ये ट्रान्सजेंडर स्वतंत्र कारागृह कार्यान्वित आहे. या ट्रान्सजेंडर कारागृहात वावरताना कोणताही अनुचित प्रकार घडू नये, यासाठी ही संकल्पना पुढे आली आहे. अद्यापपर्यंत कोणत्याही कारागृहात हे ट्रान्सजेंडर स्वतंत्र वॉर्ड सुरू नाहीत. रत्नागिरी जिल्हा विशेष कारागृहाने हा प्रस्ताव पाठविण्यासाठी तयारी सुरू केली आहे. लवकरच ही प्रक्रिया पूर्ण होईल, असा विश्वास कारागृह प्रशासनाकडून व्यक्त करण्यात आला. रत्नागिरीला मंजुरी मिळाल्यास राज्यातील हे पहिले स्वतंत्र ट्रान्सजेंडर विभाग असणारे कारागृह ठरणार आहे.

न्यायालयाच्या आदेशावरून कार्यवाही

रत्नागिरी जिल्हा विशेष कारागृहाने मात्र यात पुढाकार घेतला आहे. अनेक गुन्ह्यांमध्ये तृतीयपंथी गुन्हेगार आहेत. मात्र, त्यांना शिक्षा झाल्यास कारागृहात ठेवण्यासाठी स्वतंत्र वॉर्ड नाही. त्यांना इतर महिला किंवा पुरुष वॉर्डमध्ये ठेवता येत नाही. त्यामुळे न्यायालयाच्या आदेशावरून येथील कारागृह प्रशासनाने स्वतंत्र वॉर्ड उभारण्याचा निर्णय घेतला आहे.