पाली अभ्यास केंद्रासाठी विद्यापीठाचा पुढाकार

पाली अभ्यासकेंद्रासाठी विद्यापीठाचा पुढाकार
सांस्कृतिक वारसा जतनासाठी होणार प्रयत्न
संजीव भागवत ः सकाळ वृत्तसेवा
मुंबई, ता. १९ ः मराठीसोबत पाली भाषेला अभिजात दर्जा मिळाल्यानंतर या भाषेतील विविध प्राचीन साहित्य, दस्तऐवजांचे जतन करण्यासाठी मुंबई विद्यापीठाने पाऊल उचलले आहे. यासाठी लवकरच विद्यापीठात बहुसांस्कृतिक अभ्यासकेंद्राची स्थापना केली जाणार असल्याची माहिती विद्यापीठाकडून देण्यात आली.
मुंबई विद्यापीठात मागील अनेक वर्षांपासून पाली भाषेतील पदविका, पदवी आणि पदव्युत्तर स्तरावरील अभ्यासक्रम सुरू आहेत. यात राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरणाच्या पार्श्वभूमीवर पाली विभागाने पाली अभ्यासाच्या आंतरविद्याशाखीय भूमिकेला प्रोत्साहन देण्यासाठी पाली आणि बौद्ध अभ्यासात एमए आणि पालीमध्ये पाच वर्षांचा एकात्मिक अभ्यासक्रम बीए-एमए सुरू केला आहे. या अभ्यासक्रमाला चांगला प्रतिसाद मिळत असल्याचेही सांगण्यात आले.
विद्यापीठातील पाली विभागाने शैक्षणिक वर्ष २०२५-२६ पासून आयकेएससाठी पीएम उषा योजनेअंतर्गत पाली आणि भारतातील बौद्ध अभ्यास, विपश्यना भावना आणि पाली आणि भारतातील बौद्ध संस्कृतीबाबत एक वर्षाचा डिप्लोमा आणि प्रमाणपत्र अभ्यासक्रम सुरू केले आहेत. त्यानंतर आता केंद्र सरकारच्या अल्पसंख्याक व्यवहार मंत्रालयाच्या आर्थिक मदतीने ‘वारसा भाषा आणि बहुसांस्कृतिक अभ्यास केंद्र’ स्थापन करण्याच्या अंतिम टप्प्यात पोहोचले आहे. या केंद्राच्या माध्यमातून पाली आणि प्राकृत अभ्यास आणि संशोधनासाठी प्रयत्न केला जाणार असल्याचे विद्यापीठ प्रशासनाने सांगितले.
--
संशोधनासाठी होणार मदत
येत्या काळात मुंबई विद्यापीठ पाली आणि प्राकृत ग्रंथांमध्ये सक्रिय संशोधन करण्यास मदत होईल. तसेच ग्रंथांचे मराठीत भाषांतर प्रकाशित केल्याने शैक्षणिक आणि संशोधन सुलभ आणि समावेशक स्वरूपात सक्षम होईल.
--
पाली, प्राकृतमधील गहन ज्ञान
मुंबई विद्यापीठ पाली आणि प्राकृतांना इतिहास, पुरातत्त्व, तत्त्वज्ञान, भाषाशास्त्र आणि अगदी न्यूरोसायन्स (ध्यानाशी त्यांचा संबंध असल्याने) यासारख्या विविध क्षेत्रांशी जोडणाऱ्या संशोधनाला प्रोत्साहन देईल. या सक्रिय दृष्टिकोनामुळे पाली आणि प्राकृत ग्रंथांमध्ये असलेले गहन ज्ञान खरोखरच सुलभ होण्यास मदत होईल.