ग्रामिण भागातील बांबुची इरणी (इरली) कालबाह्य

ग्रामीण भागातील बांबूची इरणी कालबाह्य
बांबू कारागीरचा पारंपरिक रोजगार बुडाला
टोकावडे, ता. ३ (बातमीदार) ः ग्रामीण महाराष्ट्रातील अनेक भागांत पूर्वी घराघरांत उपयुक्त ठरणारी बांबूची इरणी (इरली) आता हळूहळू कालबाह्य होत आहे. याचे थेट परिणाम पारंपरिक बांबू कारागिरांवर झाला असून, त्यांचा पारंपरिक रोजगार बुडत चालला आहे.
पावसाळा आला की शेतकरी विविध उपयुक्त वस्तू खरेदी करत असतो. शेतात पेरण्यासाठी बी-बियाणे, खते, घरात लागणारा अगोटचा किराणा सामान इत्यादी खरेदीची लगबग असते. त्यातच शेतात काम करताना पावसापासून संरक्षण मिळविण्यासाठी शेतकरी बांबूपासून बनवलेला इरणा वापरत असे, मात्र आता हा इरणा कालबाह्य झाला आहे. यामुळे आदिवासी वाडी-वस्तीतील कारागिरांचा रोजगार बुडाला आहे. आता तरुणाई इरणा वापरण्यास नकार देत असल्याने कोणी इरणा बनविण्यास आमच्याकडे येत नाही, असे बांबू कारागीर तुकाराम वाघ यांनी सांगितले.

इरणा वापरण्याचे फायदे
इरणा (इरला)मुळे पावसाच्या पाण्यापासून संरक्षण मिळतेच व काम करताना जास्त थंडी लागत नाही. शेतात काम करताना लागणारे जेवण झाकून ठेवण्यासाठी इरणाचा चांगला फायदा होतो. पूर्वी महिला मोराच्या आकाराचे इरणा वापरण्याचे प्रमाण जास्त होते, परंतु आता महिला इरणा वापरत नसल्याचे दिसून येते.

रोजगार बुडाला
एका इरणाची किंमत ४०० ते ५०० रुपये असायची आणि इरणांवर पळसाची पाने लावण्याचा वेगळा मोबदला द्यावा लागत असे, परंतु आता कोणीही इरणा वापरत नसल्याने बांबू कारागिरांचा रोजगार बुडाला असल्याचे चित्र दिसून येत आहे.

परंपरेचा विसर
ग्रामीण आणि शहरी भागातील नव्या पिढीला इरणा म्हणजे काय हे माहीत नाही, पण पूर्वी इरणा विणायला सुरुवात झाली की, भाताच्या अवनीची चाहूल लागायची. माहेरवासिंनीची लगबग सुरू होऊन आपल्या बापाला निरोप पाठवून इरणा घेऊन बोलवत. बाप लगेच लेकीला नवाकोरा इरणा घेऊन येत, पण नुसता इरणा नाही तर मेथीचे लाडू, कुटीचे लाडू, बेसन लाडू, डिंकाचे लाडू आणि कुह्या होऊ नये म्हणून मेहंदीचा पाला, गुलाचा चीचा, शेवळी, लोत, तेलपट, कोलुची भाजी, मोठीचं तेल आणि कांदाच्या वळी लेकींना खाऊ घालायचे, पण आता या परंपरेचा विसर पडत चालला आहे.

प्लॅस्टिकने घेतली पान-घोंगड्यांची जागा
शेतीच्या कामात वापरल्या जाणाऱ्या पान-घोंगडीची जागा आता रेनकोट, प्लॅस्टिक, मेनकापड यांनी घेतल्यामुळे पान-घोंगडी बनविण्याच्या पारंपरिक करागिरांवर बेकारीची कुऱ्हाड कोसळली. बाजारात पान-घोंगडी तयार करण्याचे साहित्य मिळत नसल्यामुळेही आदिवासी समाजातील कामगारांना मजुरी करून पोट भरावे लागत आहे.