टोपल्या विक्रीतून आदिवासींना रोजगार

टोकावडे, ता. ३० (बातमीदार) : मुरबाड तालुक्यातील ऐतिहासिक व प्रसिद्ध म्हसा यात्रा ३ जानेवारीपासून सुरू होत आहे. यात्रेनिमित्त तालुक्यातील आदिवासी ठाकर समाजाला मोठ्या प्रमाणात रोजगाराची संधी उपलब्ध झाली आहे. महिनाभर आधीपासूनच आदिवासी बांधव बांबूपासून विविध वस्तू तयार करण्याच्या कामात गुंतले आहेत.
मुरबाड तालुक्यातील आदिवासी कारागीर पारंपरिक पद्धतीने बांबूपासून रंगीत टोपल्या, सूप, करंटे, चाफ आदी वस्तू तयार करतात. कांदे, लसूण साठवण्यासाठी; तसेच कुक्कुटपालनासाठी वापरल्या जाणाऱ्या या वस्तूंना ग्रामीण भागात मोठी मागणी असते. विशेषतः म्हसा यात्रेत या रंगीत टोपल्यांची विक्री मोठ्या प्रमाणात होत असल्याने ही यात्रा आदिवासींच्या उपजीविकेचा मुख्य आधार ठरते. महाराष्ट्रासह बाहेरील राज्यांतून हजारो भाविक येथे येतात. गुरांचा बाजार, धोंगड्या, कांबळ्या तसेच टोपल्यांचा मोठा बाजार ही यात्रेची प्रमुख आकर्षणे आहेत. बैल, म्हैस व इतर दुभत्या जनावरांच्या खरेदी-विक्रीतून लाखो रुपयांची उलाढाल होत असल्याचेही चित्र असते.
खुटारवाडी, खपाची वाडी, रामपूर, वडाची वाडी, चिमणीची वाडी, डोंबरेवाडी आदी गावांतील आदिवासी बांधवांनी आपल्या कलाकुसरीचे नमुने तयार करण्यास महिनाभर आधीच सुरुवात केली आहे. रंगीत टोपल्या म्हसा यात्रेतच मोठ्या प्रमाणात उपलब्ध होत असल्याने यात्रेकरू आवर्जून या टोपल्यांची खरेदी करतात. या कामात महिलाही मोठ्या संख्येने सहभागी होत असून, संपूर्ण कुटुंबाचा उदरनिर्वाह या व्यवसायावर अवलंबून असतो. इतर दिवसांत रोजगारासाठी कसरत करावी लागणाऱ्या आदिवासी बांधवांना म्हसा यात्रेत मोठी संधी देत असते. चांगला दर मिळेल, या अपेक्षेने हे कारागीर मेहनत व कौशल्याने रंगीत टोपल्या तयार करण्यात गुंतले आहेत.

म्हसा यात्रेमुळे आम्हा आदिवासी बांधवांना वर्षातून एकदा रंगीत टोपल्या विक्रीसाठी मोठी बाजारपेठ मिळते. यात्रेनिमित्ताने आम्हाला चांगला रोजगार मिळतो.
- पांडुरंग दरवडा, बांबू कारागीर