जिल्ह्यात पक्ष्यांच्या अडीचशे प्रजाती ! मोहोळमध्ये आहे माळरानावरील व जलसाठ्यांवरील पक्ष्यांचा अधिवास 

मोहोळ (सोलापूर) : सोलापूर जिल्ह्यात विविध पक्ष्यांच्या सुमारे अडीचशे जातींचे निरीक्षण नोंदविण्यात आले असून, मोहोळ तालुक्‍यात दोन प्रकारच्या पक्ष्यांचा अधिवास आहे. त्यात माळरानावरचे पक्षी व जलसाठ्यावरील पक्षी यांचा समावेश आहे. 

तालुक्‍यात पक्ष्यांच्या दृष्टीने अत्यंत महत्त्वाचा असा आष्टी तलाव असून या ठिकाणी थंडीत दुरून येणाऱ्या पक्ष्यांचे संरक्षण झाले पाहिजे, त्यांच्या शिकारीवर निर्बंध आणले पाहिजेत तरच पक्ष्यांच्या प्रजाती जिवंत राहणार असल्याची माहिती मोहोळ येथील पक्षी निरीक्षक डॉ. अविनाश राऊत दिली . 

जिल्ह्यात प्रथमच या वर्षीपासून पक्षी सप्ताह सुरू असून, त्या संदर्भात पक्षी निरीक्षक डॉ. राऊत माहिती देत होते. प्रत्येक वर्षी हिवाळ्यात न चुकता स्थलांतरित पक्षी आपल्या भागात मोठ्या संख्येने येतात. त्यात ग्रेटर फ्लेमिंगो, पेंटेड स्टार्क, व्हाईट स्टार्क, सीगल हेरॉन्स यांसह अन्य प्रजातींचा समावेश आहे. मोहोळ तालुक्‍यात देवडी, पापरी, नजीक पिंपरी यासह अन्य ठिकाणी मोठी जंगले आहेत. या ठिकाणी दोन प्रकारच्या टिटवी, इंडियर कर्सर यांसारखे कायमचे स्थायिक पक्षी आढळून येतात. तर मोंटेगू हरियर, पॅलीड हरियर, बोनाली ईगल यासह अन्य पक्षी हे स्थलांतरित आहेत. 

पक्ष्यांचे मुख्य अन्न हे किडे, मुंग्या व कीटक असल्याने ते शेतकऱ्यांचे मित्र आहेत. त्यामुळे त्यांचे संरक्षण होणे गरजेचे आहे. तसेच पक्षी हे नैसर्गिक कीटकनाशक असल्याने पिकांवरील किडीचा नायनाट करतात. आष्टी तलावावर फ्लेमिंगोचे मोठ - मोठे थवे प्रत्येक वर्षी येतात. त्यामुळे त्या ठिकाणच्या पक्षी निरीक्षणासाठी टॉवर उभारणे गरजेचे आहे. तसेच पर्यटनाद्वारे अनेकांना उदरनिर्वाहाचे साधनही उपलब्ध होणार आहे. 

सर्वांत महत्त्वाचे म्हणजे ग्रामीण व शहरी भागात आढळणाऱ्या चिमण्यांची संख्या खूपच कमी झाली आहे. सिमेंटच्या बंगल्यामुळे चिमण्यांना घरट्यांसाठी जागा मिळणे अवघड झाले आहे. स्थानिक झाडे लागवडीस प्राधान्य देणे गरजेचे आहे. त्यात वड, पिंपळ, आंबा, चिंच ही देशी झाडे लावावीत, जेणेकरून या झाडांवर घरटी करून पक्षी या झाडांच्या फळांवर उदरनिर्वाह करतील. विदेशी झाडे लावणे टाळावे. तसेच प्रत्येकाने आपल्या घरासमोर चिमण्यांसाठी कृत्रिम घरटी तयार करावीत. 

संपादन : श्रीनिवास दुध्याल