स्फोटकांचा शोध लागणार आता काही क्षणात ; देवराष्ट्रेच्या दिपकचे संशोधन

सांगली : देवराष्ट्रे गावास ऐतिहासिक वारसा आहे. हिमालयाच्या मदतीला धावून जाणारे यशवंतरावजी चव्हाण,महाराष्ट्राचे शिल्पकार यांची ही जन्मभूमी,या गावात देशातील पहिले मानवनिर्मित यशवंतराव चव्हाण वन्यजीव सागरेश्वर अभयारण्य आहे. याच गावातील  युवक संशोधक दीपक कुंभार यानी देशातील पहिले स्फोटक शोध यंत्र तयार करून देवराष्ट्रेच्या शिरपेचात मानाचा तुरा रोवला आहे.

देवराष्ट्रे येथील दीपक कुंभार हा बंगळूर येथील राष्ट्रीय विज्ञान संस्थेत कार्यरत आहे. देशातील पहिले स्फोटक शोध यंत्र दीपक कुंभार यांनी दोन सहकार्याच्या मदतीने तयार केले आहे. उच्च ऊर्जा पदार्थ संशोधन व बंगळूर येथील राष्ट्रीय विज्ञान संस्था(आयआयएससी)यांनी संयुक्तरीत्या रायडर एक्स शोध यंत्र उपकरण विकसित केले आहे. रायडर एक्स तयार करण्यासाठी दीपक व त्याच्या टीमला  दोन वर्षांचा कालावधी लागला कैकदा वाटले की हे उपकरण आपल्यालाकडून होणार नाही. परंतु जिद्द,परिश्रमाची तयारी असली की संकटे आपल्याला रोखू शकत नाही.शोध स्फोटक यंत्र तयार करायचेच असा ध्यास दिपकने घेतला होता.रात्र-दिवस दीपकसह टीम उपकरणासाठी काम करीत होती.एक दिवस तो सुवर्णक्षण आला आणि रायडर एक्स उपकरण यशस्वीरीत्या तयार झाले.

हेही वाचा- चोरावर मोर,सांगलीत साठेबाज सज्ज; टोळक्‍यांची गोदामे फुल्ल

रायडर एक्स या तंत्रज्ञानामुळे आता दहशतवादी  हल्ल्यात वापरणाऱ्या येणाऱ्या स्फोटकांचा शोध घेणे शक्य होणार आहे. वीस हुन अधिक स्फोटके काही क्षणात शोधण्याची किमया या रायडर एक्स उपकरणात आहे. दीपक व त्याच्या टीमचे सर्वत्र कोतुक होत आहे. हे शोधयंत्र  विकसित करण्यासाठी "एचईएमआरएल"चे संचालक के. पी. एस. मूर्ती यांचे योगदान आहे. हे उपकरण राष्ट्रीय संरक्षण खात्याकडे सुपूर्त केले आहे.

रायडर एक्स हे  स्फोटक शोध उपकरण करीत असताना खुप अडचणी आल्या हे आपल्याकडून होणार नाही असे बऱ्याचदा वाटत होते पण आपण आपल्या देशासाठी हे उपकरण तयार करीत आहोत व आपण हे उपकरण तयार करायचेच असा मनाशी निर्धार केला होता. दोन वर्षांच्या परिश्रमानंतर रायडर एक्स यशस्वीरीत्या तयार झाले.

 दीपक कुंभार

संपादन- अर्चना बनगे