अप्रशिक्षित वाहनचालकांमुळेच वाढले अपघात

पिंपरी, ता. २९ : हिंजवडी आणि वाकड परिसरात अवजड हायवा व कॉंक्रीट मिक्सर वाहनांची वर्दळ वाढली आहे. पण, या वाहनांचे चालक प्रशिक्षित नसल्याने बहुतांश अपघात घडल्याचे तपासात समोर येत आहे. वाहतूक नियमांची निरक्षरता, रस्ते सुरक्षेबाबत अनास्था आणि सामाजिक जबाबदारीची जाण नसल्याने गेल्या काही महिन्यांत अनेक अपघात घडले आहेत. यात निष्पाप लोकांचा बळी गेला आहे.

वाकड, हिंजवडी, ताथवडे आणि पुनावळे परिसरात मोठ्या प्रमाणात प्रकल्प सुरू आहे. येथे आरएमसी प्लॅंट्सची संख्यादेखील वाढली आहे. यासाठी लागणारे साहित्य अवजड हायवा ट्रक आणि काँक्रीट मिक्सर वाहनांद्वारे सातत्याने वाहून नेले जाते. मात्र, ही जड वाहने चालविणाऱ्या चालकांना कोणतेही प्रशिक्षण दिले जात नाही. त्यामुळे वेगमर्यादा न पाळणे, विरुद्ध दिशेने वाहन चालवणे, लोकवस्तीतील रस्त्यांवर बेपर्वाई दाखवणे आणि रस्ता ओलांडणाऱ्यांची तमा न बाळगणे, असे प्रकार या भागांत वाढले आहेत. अशा अवजड वाहनांच्या चालकांवर कोणतीही कारवाई केली जात नाही. प्रशिक्षित चालकांचा अभाव असल्यामुळे ही परिस्थिती अधिक गंभीर होत आहे. या वाहनांमुळे झालेल्या अपघातांमुळे गेल्या तीन महिन्यांमध्ये चार जणांचा मृत्यू झाला आहे.

अपघात करण्यासाठी तज्ज्ञांच्या सूचना
अवजड वाहनांच्या चालकांसाठी स्वतंत्र व प्रशिक्षण कार्यक्रम राबविल्यास अपघातांचे प्रमाण मोठ्या प्रमाणात कमी होऊ शकते. सुरक्षित वळण घेणे, ब्रेकिंग डिस्टन्स, वजनानुसार वाहन नियंत्रण, तसेच प्राथमिक उपचारांचे प्रशिक्षण मिळाल्यास आपत्तीजनक प्रसंग टाळणे शक्य होईल. या शिवाय बांधकाम व्यावसायिक आणि वाहन मालकांनीही चालकांच्या प्रशिक्षणावर भर देण्याची गरज आहे. नागरिकांच्या सुरक्षेचा प्रश्न गंभीर होत असताना प्रशासन, वाहतूक विभाग आणि बांधकाम क्षेत्राने संयुक्तपणे पुढाकार घेऊन प्रशिक्षित चालक तयार करण्याची आवश्यकता असल्याचे मत वाहतूक क्षेत्रातील तज्ज्ञांनी व्यक्त केले आहे.

- अवजड वाहनांमुळे होणाऱ्या अपघाताची कारणे
चालकांचे अपूर्ण प्रशिक्षण : जड वाहनांचे नियंत्रण, ब्रेकिंग डिस्टन्स, वळण रस्ते आणि वजनानुसार वाहन हाताळण्याचे कौशल्य नसल्याने अपघाताची शक्यता वाढते.
वेगमर्यादा न पाळणे : जड वाहनांचा वेग जास्त झाल्यास त्यांना थांबवण्यासाठी अधिक अंतर लागते, त्यामुळे अचानक येणाऱ्या परिस्थितीत टक्कर होऊ शकते.
दृश्यमानता कमी असणे : हायवा व मिक्सर वाहनांमध्ये ब्लाइंड स्पॉट मोठे असतात, ज्यामुळे पादचारी किंवा दुचाकी स्वार दिसत नाहीत.
रस्त्यांवरील बेफिकीर पद्धत : विरुद्ध दिशेने जाणे, सिग्नल न पाळणे, लोकवस्तीमध्ये वेगाने वाहन चालवणे यामुळे धोका वाढतो.
वाहनांची योग्य देखभाल न करणे : ब्रेक, टायर, हायड्रॉलिक प्रणाली यांची नियमित तपासणी न झाल्यास तांत्रिक बिघाडामुळे गंभीर अपघात संभवतात.
परप्रांतीय वाहनचालक : उत्तर प्रदेश, बिहार, पश्चिम बंगाल येथून आलेल्या तरुण कामगार वाहनचालकांना शहराची भौगोलिक परिस्थिती माहिती नसते. ते प्रशिक्षित नसल्यामुळे अपघाताचे प्रमाण वाढते.

अवजड वाहन चालविण्याचे प्रशिक्षण देण्यासाठी आवश्यक सुविधा आणि संसाधनांची आजही कमतरता आहे. काही संस्था आहेत, पण अत्याधुनिक वाहने आणि प्रशिक्षित शिक्षक नसल्याने प्रशिक्षणाची गुणवत्ता घसरत आहे. केवळ ऑनलाइन प्रक्रिया पूर्ण करून प्रमाणपत्र देणाऱ्यांवर संबंधित आरटीओ अधिकाऱ्यांनी लक्ष ठेवले पाहिजे. अशा वाहनचालकांना प्रशिक्षण देताना सिग्नल-चिन्हांपासून पादचाऱ्यांची सुरक्षा, रस्त्यांवरील सूक्ष्म नियम अशा सर्व गोष्टींची जागरूकता आवश्यक आहे. अवजड वाहनांचे डायनॅमिक्स वेगळे असतात. चालकाला त्याची पूर्ण सवय होणे गरजेचे आहे. मोठ्या वाहननिर्मिती कंपन्यांनीही प्रत्येक वाहनाबरोबर दोन चालकांना प्रशिक्षण देण्याची पद्धत अवलंबणे गरजेचे आहे. अवजड वाहनचालकांना दर तीन वर्षांनी पुनःप्रशिक्षण दिल्यास अपघातांचे प्रमाण निश्चितच घटू शकते.
- संजय ससाणे, प्राचार्य, वाहन चालन प्रशिक्षण व संशोधन संस्था (आयडीटीआर), कासारवाडी