नागपंचमीनिमित्त श्रद्धा, परंपरेचा जागर

पिंपरी, ता. २९ : श्रावण शुद्ध पंचमी म्हणजेच नागपंचमी. शेतकऱ्यांचा मित्र मानल्या जाणाऱ्या नागदेवतेबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करण्यासाठी या दिवशी नागाची किंवा वारुळाची पूजा केली जाते. पिंपरी चिंचवड शहरातही मंगळवारी (ता.२९) नागपंचमीचा उत्साह दिसून आला.
शहर आणि उपनगरांतील महिलांनी पारंपरिक पद्धतीने नागदेवतेची पूजा करून लाह्या व दुधाचा नैवेद्य अर्पण केला. तसेच वारुळाची पूजा करण्यासाठी उद्यानांमध्येही गर्दी केली. वारुळाची पूजा करत आपल्या कुटुंबाच्या आरोग्य, सुख, समृद्धी व संकटापासून संरक्षणाची प्रार्थना नागदेवतेकडे करण्यात आली. पारंपरिक वेशभूषेतील महिला, पूजेसाठी ठिकठिकाणी महिलांची वर्दळ, सोसायट्या व उद्यानांमध्ये महिलांनी गाणी म्हणत खेळ व धरलेला फेर आणि झोका अशा उत्साही वातावरणात श्रावणातला पहिला सण नागपंचमी साजरी झाली.

घरोघरी पुरणाचा बेत
काही ठिकाणी नागपंचमीच्या आदल्या दिवशी महिला व तरुणी नागचतुर्थीचा उपवास करतात. नागपंचमीला तो सोडला जातो. नागदेवतेचे रक्षण व्हावे, यासाठी नागपंचमीच्या दिवशी शेती नांगरत नाहीत. तसेच नागपंचमीला कोणताही पदार्थ करताना चिरला जात नाही, तसेच तवा वापरत नाहीत. म्हणूनच यादिवशी अनेक ठिकाणी पुरणाचे दिंड (उकडून) करणे ही पारंपरिक प्रथा आहे. शहरात विविध भागांमधील नागरिक स्थायिक झाले असल्याने काही ठिकाणी पुरणाचे दिंड, तर काही ठिकाणी पुरणपोळी, गव्हाची खीर, उकडीचे पातोळे यांचा नैवेद्य दाखविण्यात आला. घरोघरी नागदेवतेच्या विविध रुपांची पूजा करण्यात आली.

ग्रामीण भागातही उत्साह
शेतीशी संबंधित नागदेवतेचे पूजन ग्रामीण भागात अधिक श्रद्धेने केले जाते. आपल्या पिकांचे उंदीर, घुशींपासून रक्षण व्हावे यासाठी शेतकरी आजही वारुळाची पूजा करतात. या निमित्त नागदेवतेकडे प्रार्थना करत निसर्गाप्रती कृतज्ञता व्यक्त केली. नागपंचमीनिमित्त सांस्कृतिक वारसा आणि स्त्रीशक्तीच्या सहभागाचा जागर या निमित्ताने पुन्हा एकदा अनुभवता आला.