Premium| Educational Hub Potential: नाशिकमध्ये शिक्षण क्षेत्रांची वाढ

सचिन उषा विलास जोशीआपल्या देशात आजघडीला शिक्षण क्षेत्रात मोठ्या प्रमाणावर गुंतवणूक होत आहे. प्राइसवॉटरहाऊसकूपर्सच्या (PwC) अहवालानुसार, भारतात शिक्षण क्षेत्र सर्वाधिक वेगाने वाढणाऱ्या क्षेत्रांपैकी एक आहे. भारत हा तरुणांचा देश असल्याने २०२५पर्यंत उच्च शिक्षणाचा दर ३० टक्क्यांपर्यंत पोहोचणार आहे. .शिक्षण हा समाजाच्या प्रगतीचा कणा असतो. शिक्षणाचा दर्जा जितका उंच, तितकी समाजाची गुणवत्ता अधिक प्रगत. नाशिकच्या शैक्षणिक भविष्यातील संधी आणि आव्हानांचा आढावा घेताना ‘नाशिक शिक्षणाचा जागतिक केंद्रबिंदू होऊ शकेल का?’ हा प्रश्न समोर येतो..सध्या भारतात ३७२ विद्यापीठे आहेत. यात आणखी ८०० विद्यापीठांची भर पडू शकते, तर ३५ हजार नवीन महाविद्यालये आणि ५० हजार नवीन शाळांची आवश्यकता आहे. सरकार खासगी शिक्षण संस्थांना प्रोत्साहन देत असून, शिक्षण क्षेत्रातील सुमारे ७० टक्के गुंतवणूक खासगी क्षेत्रांतूनच होत आहे. या पार्श्वभूमीवर नाशिककडे शैक्षणिक गुंतवणुकीचे क्षेत्र म्हणून पाहिले जाऊ लागले आहे.नाशिकमध्ये शैक्षणिक अधिष्ठान निर्माण करण्यासाठी अनेक संधी आहेत. सध्या नाशिकमध्ये ८५ कला, वाणिज्य आणि विज्ञान महाविद्यालये, ३४ एमबीए महाविद्यालये, २८ बी.एड. महाविद्यालये, १५ अभियांत्रिकी आणि आर्किटेक्चर महाविद्यालये, १३ फार्मसी महाविद्यालये, ४ विधी महाविद्यालये, २१ संशोधन केंद्रे, १ कृषी महाविद्यालय, १७ आयटीआय आणि दोन सरकारी विद्यापीठे अशा शैक्षणिक संस्था आहेत. या संस्थांचा विकास करणे आणि नवीन संस्था स्थापन करणे नाशिक जिल्ह्याच्या दृष्टीने महत्त्वाचे आहे..नाशिकमध्ये एज्युकेशन हब होण्याची क्षमता असण्याची अनेक कारणे आहेत -१. नाशिक इंडस्ट्रीसाठी आधीपासूनच ओळखले जाते. येथे उच्च शिक्षणासाठीच्या संस्था उभारल्या गेल्या, तर संपूर्ण महाराष्ट्रातून आणि देशातून विद्यार्थी येथे शिक्षण घेण्यासाठी येऊ शकतात.२. नवीन विद्यापीठे उभारण्यासाठी मुंबई-पुण्यासारख्या शहरांमध्ये जागेची कमतरता भासते. नाशिकमध्ये या विद्यापीठांसाठी, शैक्षणिक संस्थांसाठी मुबलक जागा उपलब्ध आहे..३. नाशिकमधील हवामानामुळे कमी गोंधळ, कमी प्रदूषण आणि निसर्गरम्य वातावरणात विद्यार्थी शिकू शकतात.४. इथली औद्योगिक वाढ आणि शिक्षण क्षेत्र यांची सांगड घालून विद्यार्थ्यातील उद्योजकाची घडण होऊ शकते.५. परंपरागत शिक्षणाच्या चौकटीतून बाहेर येऊन फिनिशिंग स्कूल्स, व्होकेशनल ट्रेनिंग, कम्युनिटी कॉलेजेस उभारून विद्यार्थ्यांना अधिक संधी देता येऊ शकतात..गरज स्किल्ड वर्कफोर्सचीनाशिकमध्ये सध्या इंजिनिअर आणि एमबीए पदवीधरांची संख्या तर वाढते आहे, पण त्यांच्याकडे असलेले कौशल्य इथल्या उद्योगांसाठी पूरक नसल्याचे आढळते. त्यामुळे ‘इंडस्ट्री ओरिएंटेड’ अभ्यासक्रम विकसित करणे गरजेचे आहे. नाशिकला कृषी उद्योगाचा वारसा लाभला आहे. त्यामुळे येथे एक कृषी विद्यापीठ आणि वाइनरी कॉलेज सुरू केल्यास नाशिकच्या अर्थव्यवस्थेला चालना मिळू शकेल.नाशिकमध्ये फक्त आनंद निकेतन आणि इस्पॅलिअर स्कूल या दोनच प्रयोगशील शाळा आहेत. नाशिकमधील बऱ्याच शाळा आता या शाळांचे अनुकरण करून लागल्या आहेत. अशा प्रायोगिक शाळांच्या संख्येत आणखी वाढ व्हायला हवी. फिनिशिंग स्कूल्स, कम्युनिटी कॉलेजेस, आणि इंटरनॅशनल बोर्डाच्या शाळांची वाढ होणे गरजेचे आहे. नाशिकमधील शिक्षणाचा दर्जा उंचावण्यासाठी संशोधन केंद्रे आणि स्टार्टअप इकोसिस्टम तयार करणे गरजेचे आहे..नाशिकच्या शैक्षणिक विकासात पुढील दशक महत्त्वाचे ठरणार आहे. सरकारच्या शिक्षणविषयक धोरणांनुसार नाशिकमध्ये नव्या विद्यापीठांसाठी जागा उपलब्ध करून देता येऊ शकेल. शहरातील खासगी आणि सरकारी संस्थांनी एकत्र येऊन दर्जेदार शिक्षणावर भर देण्यासाठी प्रयत्न होऊ शकतील. आंतरराष्ट्रीय विद्यापीठे आणि अभ्यासक्रम इथे आणून नाशिकला ग्लोबल एज्युकेशन हब करण्यावर भर देता येईल. नाशिकच्या शैक्षणिक भविष्यासाठी एक आराखडा तयार करणे महत्त्वाचे ठरेल. स्टार्टअप्स आणि संशोधनासाठी अनुकूल वातावरण जपणे आवश्यक ठरेल..नाशिक हे ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक वारसा असलेले शहर आहे. त्र्यंबकेश्वर, सप्तशृंगी गड, पंचवटी यांसारख्या ठिकाणांचा आध्यात्मिक आणि योगसाधनेमध्ये मोठा वारसा आहे. आज जगभरात योग आणि वेलनेस शिक्षणाला मोठी मागणी आहे. आयुर्वेद, नैसर्गिक उपचार, ध्यान आणि मानसिक आरोग्य यासाठी नाशिकमध्ये वेलनेस युनिव्हर्सिटी सुरू करणे हे एक दूरदर्शी पाऊल ठरू शकते. जर नाशिकमध्ये अशा पद्धतीची युनिव्हर्सिटी उभी राहिली, तर योगशास्त्र, आयुर्वेद आणि वैकल्पिक उपचार पद्धतींचे शिक्षण घेण्यासाठी देश-विदेशातील विद्यार्थी इथे येऊ शकतील. यामुळे नाशिकचा जागतिक स्तरावर नावलौकिक होऊ शकतो..Premium| Municipal Budget: महापालिकांच्या अर्थसंकल्पात शहरांची घुसमट?.सध्या मुंबई, बंगळूर यांसारख्या मेट्रो शहरांमध्ये व्हर्टिकल युनिव्हर्सिटी संकल्पनेस मान्यता मिळते आहे. या संकल्पनेनुसार फक्त पाच एकर जागेत दर्जेदार शैक्षणिक संस्था उभ्या करता येऊ शकतात. नाशिकलाही अशाच प्रकारे व्हर्टिकल युनिव्हर्सिटीसाठी मान्यता मिळाली, तर किमान दहा नवीन खासगी विद्यापीठे स्थापन होऊ शकतात. यामुळे उच्च शिक्षणासाठी बाहेर जाणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी नाशिकमध्येच उत्तम पर्याय उपलब्ध होतील. जागेच्या मर्यादेमुळे लहान जागेत बहुमजली शैक्षणिक संकुल तयार करता येईल. आंतरराष्ट्रीय दर्जाच्या अभ्यासक्रमांसाठी अधिक संधी निर्माण होतील. शिक्षण क्षेत्रात गुंतवणूक वाढून नाशिकच्या अर्थव्यवस्थेला चालना मिळेल..Premium| Maharashtra AI initiatives: महाराष्ट्राच्या प्रगतीला 'एआय'चे सामर्थ्य.शिक्षण क्षेत्रात नाशिकला आघाडीवर आणण्यासाठी नियोजन आणि प्रयत्नांची गरज आहे. योग्य धोरणे, गुंतवणूक आणि शैक्षणिक संधी विकसित केल्या, तर नाशिक नक्कीच भारताच्या नकाशावर शैक्षणिक केंद्र होऊ शकते.(सचिन उषा विलास जोशी शिक्षण अभ्यासक व महाराष्ट्र राज्य शासन शिक्षण सुकाणू समितीचे सदस्य आहेत.).सकाळ+ चे सदस्य व्हा ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.

Premium| Educational Hub Potential: नाशिकमध्ये शिक्षण क्षेत्रांची वाढ

Related Stories