सुवासिक आंबेमोहोर तांदूळ दुर्मीळ

कोळवण - आंबेमोहोर तांदळाच्या उत्पादनाचा खर्च व पीक येण्याचा कालावधी जास्त असल्यामुळे शेतकऱ्यांनी इंद्रायणी व इतर तांदळाचे उत्पादन घेण्याला पसंती दिली आहे. त्यामुळे एकेकाळी आंबेमोहोर तांदळाचे कोठार म्हणून ओळख असलेल्या मुळशी तालुक्‍यातच त्याचे उत्पादन जवळपास बंद झाले आहे. चवीसाठी प्रसिद्ध असलेला हा सुवासिक तांदूळ आता हद्दपार होण्याच्या मार्गावर आहे. त्याची जागा इंद्रायणी तांदळाने घेतली आहे. 

ताज्या बातम्यांसाठी डाऊनलोड करा ई-सकाळचे ऍप

आंबेमोहोर तांदळाचा उत्पादन कालावधी साडेतीन महिने असून, उत्पादन खर्चही अधिक आहे. त्या तुलनेत इंद्रायणी, फुले समृद्धी, कोलम या तांदळाचा उत्पादन खर्च आणि उत्पादन कालावधी कमी आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांचा कल इतर तांदळाच्या उत्पादनाकडे वाढला आहे. सध्या आंबेमोहोर तांदळाची चवही चाखायला मिळत नाही.

महात्मा फुले कृषी विद्यापीठाच्या वडगाव मावळ येथील कृषी संशोधन केंद्रामध्ये पंचवीस वर्षांपूर्वी इंद्रायणी जातीचे भाताचे  बियाणे विकसित करण्यात आले. इंद्रायणी जातीची उत्पादकता ही इतर जातीच्या भातापेक्षा अधिक आहे. त्यामुळे आणि त्याची चव व वास चांगला असल्यामुळे शेतकऱ्यांनी आंबेमोहोर जातीऐवजी इंद्रायणी भाताला प्राधान्य दिले. इंद्रायणी वाणाचा प्रसार पुणे जिल्ह्यातच नव्हे, तर राज्याच्या इतर भागात झपाट्याने झाला. इंद्रायणीच्या आगमनामुळे आंबेमोहोर तांदळाची चव चाखायला मिळत नाही. अजूनही बाजारात काही खवय्ये सुवासिक व चवदार आंबेमोहोर तांदळाची मागणी करीत असतात. मात्र, आता तो पिकवणारा मोजकाच शेतकरी शिल्लक राहिला आहे.

प्रचलित पद्धतीनुसार खरीप हंगाम हा जून ते सप्टेंबर या महिन्यांमध्ये असतो. खरीप पिकांमध्ये प्रामुख्याने मुळशी तालुक्‍यात एकूण ११ हजार हेक्‍टर क्षेत्र लागवडीखाली आहे. यात ८ हजार ६० एकर क्षेत्रांत भाताचे पीक घेतले जाते. यात फक्त सुमारे १०० हेक्‍टरमध्ये शेतकऱ्यांनी आंबेमोहोर ची लागवड केली होती. 
 - के. एम. हसरमनी,  तालुका कृषी अधिकारी, मुळशी