Pune : लावणीच्या फडाबाहेर ‘सवाल-जवाब’

पुणे : महाराष्ट्राच्या लोककलेतील मानाचे पान असलेल्या लावणीच्या फडात रंगणारा ‘सवाल-जवाब’ रसिकांना नवा नाही. मात्र, आता लावणी कलावंतांमध्ये फडाबाहेर नवा ‘सवाल-जवाब’ रंगण्याची चिन्हे आहेत. या क्षेत्रातील ज्येष्ठ कलाकारांनी एकत्र येत काही नवोदित कलाकारांवर आणि ते सादर करत असलेल्या लावणीच्या स्वरूपावर आक्षेप घेतला आहे. हे कलाकार लावणीच्या नावाखाली अश्लील आणि बीभत्स नृत्य सादर करून लावणी या कला प्रकाराची बदनामी करत असल्याचा आरोप त्यांनी केला आहे.

लावणीचे पारंपरिक स्वरूप बदलून अश्लील नृत्य आणि अंगप्रदर्शन करणे, लावणीच्या कार्यक्रमात लावणीशिवाय इतर गीतांना प्राधान्य देणे, वादकांना वगळून कार्यक्रम करणे अशा कारणांमुळे लावणी आणि कलाकारांची प्रतिमा डागाळते आहे. याबाबत ज्येष्ठ लावणी कलावंत सुरेखा पुणेकर म्हणाल्या, ‘‘लावणी सादर करणाऱ्या काही नवीन मुली अश्लीलतेकडे झुकत आहेत. तोकडे कपडे घालून अंगविक्षेप करत सादर केलेल्या लावणीने अधिक पैसे मिळतात, असा समज त्यांच्यात रुजतो आहे. आम्ही अनेक वर्षे कलेचे शिक्षण घेऊन मग सादरीकरणाला प्रारंभ केला. नव्या पिढीने या क्षेत्रात यायला काहीच हरकत नाही. आम्ही त्यांना शिकवायला तयार आहोत.

लावणीसम्राज्ञी गुलाबबाई संगमनेरकर यांच्या धाकट्या कन्या आणि लावणी कलाकार वर्षा संगमनेरकर म्हणाल्या, ‘‘अनेक दिग्गज कलावंतांनी ७०-८० वर्षे लावणीच्या प्रचार-प्रसारासाठी खर्च केली. पुढच्या पिढीनेही हा वारसा जोपासावा. बीभत्स नृत्य, अंगप्रदर्शन म्हणजे लावणी नव्हे. काही नवीन कलाकार लावणीच्या नावाखाली असे नृत्य सादर करत आहेत, त्याला आमचा विरोध आहे.

कलाकारांच्या मागण्या

• लावणीच्या नावाखाली बीभत्स, अश्लील नृत्य नको

• लावणीचे मूळ स्वरूप समजून सादरीकरण करावे

• लावणीचे पारंपरिक शिक्षण देण्याची तरतूद असावी

• हे शिक्षण घेतलेल्या कलाकारांनाच सादरीकरण करता यावे

• लावणीसाठी सेन्सॉर बोर्ड किंवा तत्सम यंत्रणेचे नियंत्रण असावे

काही नवोदित लावणी कलावंत लावणीच्या कार्यक्रमात हिंदी गीतांवर नृत्य करतात. मागच्या अनेक पिढ्यांनी पारंपरिक लावण्या सादर करूनच प्रेक्षकांना खिळवून ठेवले. मग नवीन कलावंतांना ते का जमत नाही? वेगळे काहीतरी करण्याच्या नादात लावणीचा बाज बदलू नये.

- जयमाला इनामदार, ज्येष्ठ अभिनेत्री, नृत्यांगना