तणनाशकांचा अशास्त्रीय वापर टाळावा

काटेवाडी, ता. १ : सतत एकच तणनाशक वापरल्याने तणांवर नियंत्रण मिळत नाही. तणांनी तणनाशकांविरोधात प्रतिकारशक्ती निर्माण केल्याने शेतकऱ्यांचे नुकसान होत आहे. एकात्मिक तण नियंत्रण पद्धतीचा अवलंब करावा, असा सल्ला महात्मा फुले कृषी विज्ञान केंद्राचे संचालक डॉ. राजेंद्र वाघमोडे यांनी दिला.
वाघमोडे म्हणाले, शेतकऱ्यांमध्ये सध्या तणनाशकांच्या परिणामकारकतेबाबत शंका निर्माण झाल्या आहेत. अनेकदा एकच तणनाशक वारंवार वापरल्याने तण नियंत्रित होत नसल्याचे दिसून येत आहे. यामागील खरे कारण म्हणजे तणांनी तणनाशकांना निष्क्रिय करण्याची क्षमता विकसित केली आहे. बाजारात उपलब्ध तणनाशकांचे प्रमाण किंवा त्यातील सक्रिय घटक कोणत्याही कंपनीने कमी केलेले नाही. मात्र, काही तणांनी तणनाशकांना निष्क्रिय करणारी विशिष्ट विकरे (एन्झाइम्स) तयार केली आहेत. उदाहरणार्थ, ग्लायफोसेट या तणनाशकाचा फवारा मारल्यानंतर गाजर गवत (काँग्रेस गवत) यावर कोणताही परिणाम होत नाही. याचे कारण गाजर गवताने ग्लायफोसेट निष्क्रिय करण्याची क्षमता निर्माण केली आहे.

तण नियंत्रणासाठी तज्ज्ञांचा सल्ला
एकच तणनाशक टाळा : सतत एकाच प्रकारचे तणनाशक वापरल्याने तणांमध्ये प्रतिकारशक्ती निर्माण होते. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी वेगवेगळ्या सक्रिय घटकांचे तणनाशक आलटूनपालटून वापरावे.
एकात्मिक तण नियंत्रण : रासायनिक तणनाशकांबरोबरच यांत्रिक (खुरपणी, नांगरणी) आणि जैविक पद्धतींचा अवलंब करावा. यामुळे तणांचा प्रादुर्भाव कमी होण्यास मदत होते.
तज्ज्ञांचा सल्ला घ्या : तणनाशकाची निवड आणि वापरापूर्वी कृषी तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा, जेणेकरून योग्य प्रमाण आणि पद्धतीने फवारा मारता येईल.

शेतकऱ्यांना आवाहन
योग्य पद्धतीने आणि वैविध्यपूर्ण तणनाशकांचा वापर केल्यास तण नियंत्रण शक्य आहे. एकात्मिक पद्धतीमुळे शेतकऱ्यांचे नुकसान टळेल आणि पीक उत्पादन वाढेल. त्यामुळे तणनाशकांचा अशास्त्रीय वापर टाळावा, असे आवाहन वाघमोडे यांनी शेतकऱ्यांना केले.