बारामतीत ‘पंचायत विकास निर्देशांक’ अभियान

काटेवाडी, ता. १३ : बारामती तालुक्यातील सर्व ग्रामपंचायतींच्या सर्वांगीण प्रगतीचे मूल्यमापन करण्यासाठी केंद्र सरकारच्या ‘पंचायत विकास निर्देशांक’ अभियानाला सुरुवात झाली आहे. या अभियानाला अधिक गती देण्यासाठी आणि पारदर्शकतेसह प्रभावी अंमलबजावणी सुनिश्चित करण्यासाठी स्थानिक स्तरावर विशेष उपाययोजना केल्या जात आहेत.
पंचायत विकास निर्देशांक हा गावाच्या मूलभूत सुविधा, आर्थिक प्रगती, सामाजिक विकास, प्रशासनिक पारदर्शकता आणि पर्यावरणीय स्थिरता यांचे एकत्रित मूल्यमापन करणारा मापक आहे. यामुळे प्रत्येक ग्रामपंचायतीचे ‘रिपोर्ट कार्ड’ तयार होईल, जे गावाची बलस्थाने आणि सुधारणेची गरज असलेली क्षेत्रे स्पष्ट करेल. केंद्र सरकारच्या पंचायती राज मंत्रालयाच्या माहितीनुसार, या निर्देशांकाच्या माध्यमातून गावांचा तुलनात्मक डेटा तयार होईल, ज्याचा उपयोग स्थानिक आणि राष्ट्रीय स्तरावरील धोरण ठरविण्यासाठी होईल. या अभियानाच्या यशस्वितेसाठी स्थानिक ग्रामपंचायत पदाधिकारी, प्रशासन आणि ग्रामस्थांचा सहभाग महत्त्वाचा ठरणार आहे.

डेटा संकलन प्रक्रिया
आर्थिक वर्ष २०२३-२४ मध्ये झालेल्या विकासकामांचा आणि योजनांच्या अंमलबजावणीचा डेटा गावस्तरावरून संकलित केला जाईल. हा डेटा पंचायत विकास निर्देशांक पोर्टलवर अपलोड होईल. तालुका, जिल्हा आणि राज्य स्तरावरील तपासणी समितीमार्फत या माहितीची पडताळणी केली जाईल. त्यानंतर ती सरकारकडे पाठवली जाईल.

‘राष्ट्रीय पंचायत पुरस्कार’
पंचायत विकास निर्देशांक अंतर्गत उत्कृष्ट कामगिरी करणाऱ्या ग्रामपंचायतींना ‘राष्ट्रीय पंचायत पुरस्कार’ देऊन सन्मानित केले जाईल. या पुरस्कारांसाठी ९ प्रमुख क्षेत्रांवर आधारित मूल्यमापन केले जाईल, ज्यात पाणीपुरवठा, स्वच्छता, शिक्षण, आरोग्य, आणि महिला सक्षमीकरण यांचा समावेश आहे. पुरस्कार विजेत्या ग्रामपंचायतींना निधी आणि तांत्रिक साहाय्य मिळेल, ज्यामुळे गावांचा पुढील विकासाला चालना मिळेल.

डिजिटल तंत्रज्ञानाचा वापर
पंचायत विकास निर्देशांक डेटा संकलनासाठी डिजिटल तंत्रज्ञानाचा प्रभावी वापर केला जाईल. पंचायती राज मंत्रालयाने यासाठी ‘ई-ग्रामस्वराज’ आणि ‘पंचायत विकास निर्देशांक पोर्टल’ सारख्या डिजिटल प्लॅटफॉर्म्सची निर्मिती केली आहे. याशिवाय, ग्रामपंचायतींना त्यांच्या प्रगतीचे तुलनात्मक विश्लेषण उपलब्ध होईल.

तालुक्यात पंचायत विकास निर्देशांक अभियान यशस्वीपणे राबवण्यासाठी विशेष कार्यशाळांचे आयोजन केले आहे. पंचायत समितीमार्फत ग्रामविकास अधिकारी, ग्रामसेवक, सरपंच आणि डेटा ऑपरेटर यांना पंचायत विकास निर्देशांक संकल्पनेचे प्रशिक्षण देण्यात आले. डेटा संकलन, अपलोड आणि पडताळणी प्रक्रियेबाबत सविस्तर मार्गदर्शन करण्यात आले.
-किशोर माने, गटविकास अधिकारी, बारामती पंचायत समिती