नाटक चेतना जागविणारे माध्यम ः मंजुल भारद्वाज

पुणे, ता. १३ ः ‘‘नाटक हे मुळात चेतना जागवणारे माध्यम आहे. पण सत्ताधाऱ्यांनी त्याला केवळ मनोरंजनाच्या चौकटीत सीमित करण्याचा प्रयत्न केला आहे. ‘नाटक म्हणजे फक्त मनोरंजन’ हा सामंतवादी विचार आहे. खरी कला माणसाला माणूस होण्याचा बोध देते’’, असे मत ‘थिएटर ऑफ रेलेवन्स’ चळवळीचे जनक मंजुल भारद्वाज यांनी व्यक्त केले.
महाराष्ट्र गांधी स्मारक निधी आणि थिएटर ऑफ रेलेवन्स नाट्यसिद्धांत यांच्यातर्फे कोथरूडच्या गांधी भवन येथे ‘थिएटर ऑफ रेलेवन्स ः कला-सत्वाच्या सत्यपथावरील ३३ वर्षांची रंगयात्रा’ या विशेष व्याख्यानात ते बोलत होते. ‘‘कलाकार पाठिंब्याशिवाय टिकू शकत नाही, ही चुकीची धारणा राजकीय व सामाजिक सत्तांनी पसरवली. मात्र, ‘थिएटर ऑफ रेलेवन्स’ने गेली ३४ वर्षे कोणत्याही सरकारी किंवा निमसरकारी निधीशिवाय, केवळ प्रेक्षकांच्या सहयोगाने जागतिक स्तरावर नाटक सादर केले आहे’’, असेही ते म्हणाले.
रंगकर्मी अश्विनी नांदेडकर यांनी नाट्यसिद्धांताच्या कलात्मक प्रक्रियेबद्दल मनोगत व्यक्त केले. ‘‘व्यक्तीपेक्षा प्रक्रिया मोठी असते. कलाकाराने स्वतःच्या भूमिकेची जाणीव ठेवणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे’’, असे त्या म्हणाल्या. कार्यक्रमाच्या अध्यक्षस्थानी ज्येष्ठ गांधीवादी विचारवंत अन्वर राजन होते.