शेवटच्‍या श्‍वासापर्यंत ‘अखंडा’चा जयघोष

पुणे, ता. ९ : ‘सत्‍य सर्वांचे आदी घर, सर्व धर्मांचे माहेर, जगामाजी सुख सारे, खास सत्‍याची ती पोरे, सत्‍य सुखाला आधार, बाकी सर्व अंधकार’ हे अखंड काव्‍य थोर समाजसुधारक महात्‍मा फुले यांनी रचले असून त्‍याद्वारे जातिभेद, धर्म आणि वर्ग यावर आधारित भेदभावांना आव्हान देऊन त्‍यांनी एकतेचा संदेश दिला. तोच अखंड पुढे डॉ. बाबा आढाव यांनी केवळ अंगीकारला नव्‍हे, तर त्‍यांच्‍या अंगी भिनला. प्रत्येक सभेची सुरुवात ते या ‘अखंडा’ने करत असतं. परंतु, ज्यावेळी बाबा रुग्‍णालयात शेवटची घटका मोजत होते, त्‍या वेळी देखील त्‍यांनी अखंड म्‍हटला. यावरून बाबांचे शेवटच्‍या श्‍वासापर्यंत ‘अखंडा’वर किती निष्‍ठा अन् प्रेम होते हे दिसून येते.

शोषित, कष्‍टकऱ्यांचे नेते बाबा यांना ताप, फुफ्फुसाचा संसर्ग झाल्‍याने २४ नोव्‍हेंबरला पूना रुग्णालयात डॉ. अभिजित वैद्य यांच्‍या देखरेखीखाली दाखल केले होते. त्‍यांच्‍या प्रकृतीमध्‍ये चढ-उतार सुरू होते, त् ‍यावेळी ते बोलतही होते. दुसऱ्या दिवशी (ता. २५) बाबांना डॉ. वैद्य तपासायला गेले असता बाबांनी त्‍यांना ‘झिंदाबाद’ असे संबोधन करून स्‍वागत केले. तसेच बाबांनी ५२ वर्षांपूर्वी सुरू केलेल्‍या फुले व्‍याख्‍यानमालेत वैद्य यांनी नुकतेच केलेले भाषण चांगले झाले, अशी दादही त्‍यांनी दिली अन् दिवसाची सुरुवात महात्‍मा फुलेंचा अखंड म्‍हणत केली, अशी माहिती डॉ. वैद्य यांनी दिली.
महात्मा फुले यांनी ‘अखंड’ या काव्यप्रकारातून आपले विचार मांडले आहेत. सामाजिक सुधारणा, अंधश्रद्धा निर्मूलन आणि शिक्षणाचे महत्त्व यावर त्‍यांनी जोर दिला. तसेच कर्मकांड, जाती विषमता, सनातनीपणा, लुबाडणूक, विद्येचे महत्त्व, धर्म, दीनदुबळ्यांची सेवा इत्यादी विविध विषयांवर फुले यांनी ‘अखंड’ची रचना केली आहे. तो अखंड बाबांना प्राणप्रिय होता. ते जाहीर सभेच्‍या आधी अखंड म्‍हणत असतं.
...................