व्यासंगी संशोधक-साहित्यिकाच्या कार्याचे स्मरण

पुणे, ता. २२ ः लोकमानसातील विठ्ठल, श्रीविठ्ठलाच्या मूर्तीमागील कहाणी, विठ्ठलाचे वैदिकीकरण, संत साहित्य व लोकसाहित्याचा अनुबंध, अशा प्रकरणांमधून श्रीविठ्ठलाचे रुप उलगडत गेले. राजस सुकुमार मदनाचा पुतळा, कृष्णें वेधली विरहिणी बोले, ‘कोण तो सोवळा, कोण तो ओवळा’, ‘झाला प्रेतरूप शरीराचा भाव’, अशा अवीट गोडीच्या संतरचनांमध्ये रसिक तल्लीन झाले होते. डॉ. रा. चिं. ढेरे यांच्या जन्मदिनाचे औचित्य साधून झालेल्या या कार्यक्रमात प्रतिभावंत अन् व्यासंगी संशोधक-साहित्यिकाच्या कार्याचे स्मरण झाले.
निमित्त होते, ‘विठो पालवीत आहे’ या सांगीतिक अभिवाचनाचे व पुस्तक प्रकाशनाचे. डॉ. रा. चिं. ढेरे संस्कृती संशोधन केंद्रातर्फे या कार्यक्रमाचे आयोजन करण्यात आले होते. या कार्यक्रमाच्या पूर्वार्धात डॉ. अरुणा ढेरे संपादित व पद्मगंधा प्रकाशनातर्फे प्रकाशित बहुरूपी रामकथा’ या पुस्तकाचे प्रकाशन झाले. तसेच डॉ. रा. चिं. ढेरे लिखित ‘श्रीविठ्ठल ः एक महासमन्वय’ या ग्रंथाच्या इंग्रजी अनुवादाचे आणि ‘भारतीय रंगभूमीच्या शोधात’ व ‘बोरकरांची प्रेमकविता’ या दोन पुस्तकांच्या पुनर्मुद्रित आवृत्तीचेही प्रकाशन झाले.
या कार्यक्रमाला पुणेकर मोठ्या संख्येने उपस्थित होते. याप्रसंगी मूर्तिशास्त्राचे ज्येष्ठ अभ्यासक डॉ. गो. बं. देगलूरकर, ढेरे संस्कृती संशोधन केंद्राच्या अध्यक्ष व ज्येष्ठ साहित्यिक डॉ. अरुणा ढेरे, सचिव डॉ. वर्षा गजेंद्रगडकर, पद्मगंधा प्रकाशनाचे अभिषेक जाखडे, संतोष शेणई, प्रबोध उद्योग समूहाचे नलिनी गुजराथी, मोहन गुजराथी आदी उपस्थित होते.
उत्तरार्धात ‘श्रीविठ्ठल ः एक महासमन्वय’ या ग्रंथावर आधारित ‘विठो पालवीत आहे’ हे अभिवाचन सादर झाले. याचे संपादन व दिग्दर्शन चंद्रकांत काळे यांचे होते. गजानन परांजपे, स्वामिनी पंडित आणि काळे यांनी अभिवाचन केले; तर काळे आणि अंजली मराठे यांनी गीते सादर केली. त्यांना तबल्यावर अक्षय शेवडे, ढोलकीवर अपूर्व द्रविड आणि संवादनीवर दीप्ती कुलकर्णी यांनी साथसंगत केली.

डॉ. रा. चिं. ढेरे यांनी निर्माण केलेल्या अभ्यासवाटा नव्या पिढीच्या अभ्यासकांसमोर ठेवण्याचा प्रयत्न करत आहोत. विविध विषयांवरील व्याख्यानमालांच्या माध्यमातून त्यांची आंतरविद्याशाखीय दृष्टी पुढे नेण्याचा आमचा उद्देश आहे. महाराष्ट्र संस्कृतीचा अभ्यास करताना ढेरे यांच्या नावाशिवाय पुढे जाता येत नाही, एवढे काम त्यांनी करून ठेवले आहे.
- डॉ. अरुणा ढेरे

‘श्रीविठ्ठल ः एक महासमन्वय’ या ग्रंथाच्या इंग्रजी अनुवादाचे प्रकाशन ऑक्सफर्ड युनिवर्सिटी प्रेसने केले होते. मात्र हा अनुवादित ग्रंथ गेल्या १५ वर्षांपासून उपलब्ध नव्हता. हे लक्षात घेऊन आम्ही प्रकाशक, तसेच ग्रंथाच्या अनुवादकांशी संपर्क साधला आणि प्रकाशनाची परवानगी मिळवली. ‘द राइज ऑफ फोक गॉड’ असे या इंग्रजी अनुवादित ग्रंथाचे नाव आहे.
- अभिषेक जाखडे