उद्योगांमुळे ‘प्रगतीचे केमिकल’...

- आप्पासाहेब मेंगावडे, saptrang@esakal.comप्राचीन संस्कृतीचा वारसा जपणारी कुरकुंभची औद्योगिक नगरी म्हणून ओळख असली, तरी दौंड तालुक्यातील कुरकुंभ हे एके काळी छोटेखानी गाव होतं. आता हे खेडं न राहता शहरीकरणाकडे वाटचाल करू लागलं आहे. पुणे-सोलापूर महामार्गावर पुण्यापासून ७० किलोमीटर अंतरावरचं हे गाव..पूर्वी अरुंद आणि खड्डे असलेल्या महामार्गावर अवजड वाहनांची वाहतूक होत असायची. त्यामुळे या महामार्गावरून प्रवास करणारे वाहन चालक, प्रवाशी यांना विश्रांती आणि पोटपूजा करण्यासाठी कुरकुंभ हा सर्वोत्तम पर्याय वाटे.येथे थांबा घेतल्यामुळे साहजिकच या परिसरातील हॉटेल, ढाबे यामध्ये वर्दळ असायची. साहजिकच छोट्या-मोठ्या व्यवसायामुळे या परिसरात आर्थिक सुबत्ताही आली. आता या गावाची ओळख तालुका, जिल्हा, राज्यापासून ते परराज्यातील वाहन चालकांमुळे वाढू लागली होती..त्यानंतर औद्योगिकीकरण झपाट्याने वाढल्याने नागरिकरणातही मोठ्या प्रमाणावर वाढ होत आहे. त्या अनुषंगाने दिवसेंदिवस बाजारपेठ वाढत चालली असून व्यापारी वर्गामध्ये मोठ्या प्रमाणात मालाची देवाण-घेवाण वाढलेली दिसून येत आहे. वाहतुकीच्या दृष्टीने केंद्रबिंदू असल्याने तसेच कारखान्यातील कच्चा व पक्का माल वाहतुकीच्या दृष्टीने दळणवळणाच्या साधनात मोठी वाढ झालेली आहे.साहजिकच या माध्यमातून सर्वसामान्य नागरिकांचीही आर्थिकदृष्ट्या संपन्नतेच्या दृष्टीने पाऊल पडायला सुरुवात झाली. खिशात दोन पैसे खळखळू लागल्याने गाववाल्यांच्या परंपरागत राहणीमानात बदल होऊन येथील नागरिकांचे जीवनमानात बदल होऊन त्यांची जीवनशैलीच बदलून गेली असल्याचे चित्र आहे..येथील उद्योग-व्यवसायामुळे मोठ्या प्रमाणात आर्थिक घडामोडी होत असतात. कुरकुंभ औद्योगिक वसाहतीमध्ये मोठ्या प्रमाणात केमिकल आणि इतर कारखान्यांच्या संख्येत मोठी वाढ झालेली आहे. दरम्यानच्या काळात येथे नामांकित औषध कंपन्यांचा सहभाग वाढला आहे.केमिकलपूरक कंपन्यांची संख्या सुद्धा अधिक वाढू लागली आहे. त्यामुळे या रासायनिक कारखान्यांतून बाहेर पडणाऱ्या केमिकलमिक्स सांडपाण्यामुळे कुरकुंभ आणि परिसरामध्ये मोठ्या प्रमाणात प्रदूषण होते. ही खूप मोठी समस्या असून यावर अजूनतरी काहीच उपाययोजना झालेली दिसत नाही..औद्योगिक वसाहतीमध्ये २०० कंपन्या आज कार्यान्वित आहे. औद्योगिक मंडळाच्या वतीने पांढरेवाडी व कुरकुंभ या दोन ग्रामपंचायतींना माफक दरात शुद्ध पाण्याचा पुरवठा केला जातो. औद्योगिक वसाहतीच्या नजीक असलेले पांढरेवाडी, रोटी, वासुंदे आणि जिरेगाव व पंचक्रोशीतील गावातील नागरिकांना मोठ्या प्रमाणात शैक्षणिक पातळीच्या आधारावर रोजगाराची संधी उपलब्ध झालेली आहे.त्यामुळे तेथील जीवनमान उंचावण्यासाठी मदत झालेली असून येत आहे. परिसरामध्ये औद्योगिक वसाहतीमध्ये रोजगाराचे साधन उपलब्ध झाल्याने पंचक्रोशीतील शेती व्यवसायास हातभार लागला असून दोन पैसे हातात आल्याने शेती व्यवसायास आर्थिक भांडवल उपलब्ध होत असल्याने शेतकऱ्यांच्या आर्थिक परिस्थीतीत सुधारणा होत असल्याचे चित्र आहे. शेतीमध्ये नवनवीन प्रयोग करून प्रयोगशील व आधुनिक शेती करण्याकडे शेतकऱ्यांचा कल वाढला आहे..भविष्यात कालांतराने जर रोजगारच उपलब्ध झाला नाही, तर शेती ही ग्रामीण भागाकरिता शाश्वत उत्पन्नाचे साधन व माध्यम होऊ शकते. शेतीमध्ये मोठ्या प्रमाणात रोजगाराच्या संधी उपलब्ध होऊ शकतात, असे कुरकुंभ येथील प्रयोगशील शेतकरी आलम शेख यांनी सांगितलं. कुरकुंभ येथील ग्रामदैवत फिरंगाई मातेचे प्राचीन हेमाडपंती मंदिर आहे.महाराष्ट्राच्या कानाकोपऱ्यातून मोठ्या प्रमाणात भाविकभक्त फिरंगाई मातेच्या दर्शनासाठी सातत्याने येत असतो. भाविकांच्या मनात देवीविषयी मोठी श्रद्धा आणि भक्ती दिसून येते. येथे आल्यानंतर शाश्वत समाधान व सुखप्राप्ती होते अशी अनुभूती सर्वसामान्य भाविकांच्या मनात आहेत. अलीकडच्या काळात मंदिराचा जीर्णोद्धार करण्यात आलेला आहे..दिवसेंदिवस दर्शनासाठी भाविकांची संख्या वाढत आहे. महाराष्ट्रातील साडेतीन पीठापैकी एक असलेल्या तुळजाभवानी मंदिरात कुरकुंभच्या फिरंगाईला धाकट्या बहिणीचा मान मिळालेला आहे. त्यामुळे देवीचे महत्त्व मोठे आहे. फिरंगाई मंदिर हे प्राचीन मंदिर आहे.कुरकुंभ परिसरात जिल्हा परिषदेच्या कुरकुंभ गावठाण, गिरमेवस्ती, झगडेवाडी, पांढरेवाडी, मुकादम वाडी या ठिकाणी शाळा असून सुमारे ११०० विद्यार्थी शिक्षण घेत आहेत. कुरकुंभ येथे जिल्हा परिषद शाळेची भव्य दिव्य इमारत उभी आहे. विद्यार्थ्यांची संख्याही मोठी आहे. प्राथमिक शाळेतून दर्जेदार आणि चांगले शिक्षण मिळत आहे..खासगी शाळांमधूनही विद्यार्थी घडविण्याचे कार्य केले जात आहे. श्री. फिरंगाईमाता विद्यालयात इयत्ता पाचवी ते बारावी पर्यंत एकूण १६०० विद्यार्थी शिक्षण घेत आहेत. अकरावी व बारावीच्या तिन्ही शाखा असल्याने शिक्षणाची चांगली संधी उपलब्ध झाली आहे.या विद्यालयाने गेल्या दहा वर्षांपासून भोळोबावाडी, कौठडी, पीरफाटा, जीरेगाव या भागातील विद्यार्थ्यांना एसटीची स्वतंत्र बस उपलब्ध केल्याने अनेक विद्यार्थी शिक्षण घेत आहेत. एसटीच्या सोयीमुळे भटक्या जमातीतील मुले शिक्षणाच्या प्रवाहात येण्यास मोठा हातभार लागला आहे. शिक्षणाचा दर्जा चांगला असल्याने विद्यार्थ्यांना दौंड आणि वरवंड या लांब अंतरावर जावे लागत नाही.आजूबाजूचे पंचक्रोशीतील गावांमध्ये जिल्हा आरोग्य रुग्णालय आहे. त्या माध्यमातून सर्वसामान्य नागरिकांना चांगल्यापैकी वैद्यकीय उपचार मिळतात, ही गावाच्या दृष्टीने जमेची बाजू आहे..सकाळ+ चे सदस्य व्हा ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.

उद्योगांमुळे ‘प्रगतीचे केमिकल’...

Related Stories