महाबळेश्वरच्या पठारावर आखराचा गालिचा; चार वर्षांनी फुलांना बहर, 'आखरा'ची काय आहेत वैशिष्ट्ये?

महाबळेश्वर : दर चार वर्षांनी फुलणाऱ्या कारवी या जातीच्या प्रकारातील ‘आखरा’ या वनस्पतीला फुले येऊ लागली असून, पांढरट आखराच्या फुलांनी येथील पठार फुलून गेले आहे. या वनस्पतीचे वनस्पती शास्त्रातील नाव ‘लेपिडोग्याथास कुस्तीडाटा’(Lepidagathis cuspidata) असे आहे. या वनस्पतीची फुले पांढऱ्या रंगाची छोटी छोटी असून, २०-२५ टोकदार पानांच्या झुपाक्यावर ती येतात. मधमाशांच्या परागीभवनासाठी व आतील औषधी मधामुळे या प्रकारच्या फुलोऱ्याला विशेष महत्त्व आहे.

गवतासारखी ही वनस्पती रस्त्याच्या कडेला, जंगलात जमिनीलगत वाढलेली असते. श्रब (वेली) प्रकारात ही वनस्पती मोडते. सध्या महाबळेश्वरच्या पठारावर (Mahabaleshwar Plateau) आखराची फुले मोठ्या प्रमाणावर आल्याने पठार आखराच्या फुलांमुळे आकर्षक दिसत आहे.

-वसंतराव पाटील, सेवानिवृत्त संचालक, महाबळेश्वर मध संचालनालय

आखराची वैशिष्ट्ये

• फुले साधारण अर्धा इंच लांब.

• पांढऱ्या रंगाची फुले असून एक पाकळी थोडी लांब, तर दुसरी तुलनात्मक कमी लांब असते.

• फुलाच्या आत परागकण असून, तेथेच मध साठलेला असतो.

• फुलाचा मादक व मोहक वास मधमाशांना आकर्षून घेतो.

• फुलातील मध गोळा करताना आतील परागकण मधमाशांच्या पायाला चिकटतात.

• आखराच्या वनस्पतीची पाने छोटी; पण लांबट टोकदार.

• सुमारे २५-३० पानांच्या तीन ते चार इंच लांबीच्या झुबक्यावर ही फुले येतात.

• अन्य काळात ही वनस्पती गाई, म्हशी जनावरांना चारा म्हणून उपयोगी.

• डिसेंबरमध्ये सुरू झालेला या वनस्पतीचा फुलोरा मार्चपर्यंत कमी अधिक प्रमाणात.

अशी आहे स्थिती

• कारवी वनस्पतींचे प्रामुख्याने चार प्रकार.

• सात वर्षांनी फुलणारी कारवी, व्हायटी.

• कारवीच्या प्रकारातही दर सात वर्षांनीच फुले.

• आखरा प्रकारात दर चार वर्षांनी फुले.

• खरवर प्रकारात दर सोळा वर्षांनी फुले.

• प्रत्येक हंगामात येणाऱ्या फुलोऱ्याच्या वेळी मधमाशा.

• सध्या आखरा जातीच्या कारवी फुलांचा हंगाम सुरू.

• या काळात जमा होणारा मध आखराच मध म्हणून ओळखला जातो.

• कारवीच्या सर्वच जातीचा मध औषधी.