e-RUPI : आता सोबत रोख पैसे बाळगण्याची गरज नाही; असं वापरा ई-रुपी

मुंबई : पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी 2 ऑगस्ट रोजी डिजिटल पेमेंट सोल्यूशन e-RUPI लाँच केले, हे डिजिटल पेमेंटसाठी कॅशलेस आणि कॉन्टॅक्टलेस इन्स्ट्रुमेंट आहे.

पंतप्रधान म्हणाले की eRUPI व्हाउचर देशातील डिजिटल व्यवहारांमध्ये डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर (DBT) अधिक प्रभावी बनवण्यात मोठी भूमिका बजावणार आहे आणि डिजिटल गव्हर्नन्सला एक नवीन आयाम देईल. ते म्हणाले की, लोकांचे जीवन तंत्रज्ञानाशी जोडून भारत कसा प्रगती करत आहे याचे ई-रुपी हे प्रतीक आहे.

e-RUPI म्हणजे काय आणि ते कसे काम करते ?

e-RUPI हे मुळात एक डिजिटल व्हाउचर आहे जे लाभार्थ्याला त्याच्या फोनवर SMS किंवा QR कोडच्या स्वरूपात मिळते. हे एक प्री-पेड व्हाउचर आहे, जे तो/ती जाऊन ते स्वीकारणाऱ्या कोणत्याही केंद्रावर त्याची पूर्तता करू शकतो.

उदाहरणार्थ, सरकारला एखाद्या विशिष्ट हॉस्पिटलमध्ये एखाद्या कर्मचाऱ्याच्या विशिष्ट उपचारांसाठी कव्हर करायचे असल्यास, ते भागीदार बँकेद्वारे निर्धारित रकमेसाठी ई-RUPI व्हाउचर जारी करू शकते.

कर्मचाऱ्याला त्याच्या फीचर फोन/स्मार्ट फोनवर एसएमएस किंवा QR कोड प्राप्त होईल. तो/ती निर्दिष्ट रुग्णालयात जाऊ शकतो, सेवांचा लाभ घेऊ शकतो आणि त्याच्या फोनवर प्राप्त झालेल्या e-RUPI व्हाउचरद्वारे पैसे देऊ शकतो.

अशा प्रकारे ई-RUPI हा एक वेळचा संपर्करहित, कॅशलेस व्हाउचर-आधारित पेमेंट मोड आहे जो वापरकर्त्यांना कार्ड, डिजिटल पेमेंट अॅप किंवा इंटरनेट बँकिंग प्रवेशाशिवाय व्हाउचरची पूर्तता करण्यास मदत करतो.

ई-RUPI ग्राहकांसाठी कसे फायदेशीर आहे ?

e-RUPI ला लाभार्थ्याकडे बँक खाते असणे आवश्यक नाही, जे इतर डिजिटल पेमेंट फॉर्मच्या तुलनेत एक प्रमुख वैशिष्ट्य आहे. हे एक सुलभ, संपर्करहित द्वि-चरण विमोचन प्रक्रिया सुनिश्चित करते ज्यासाठी वैयक्तिक तपशील सामायिक करण्याची देखील आवश्यकता नाही.

आणखी एक फायदा असा आहे की ई-RUPI मूलभूत फोनवर देखील कार्यान्वित आहे, आणि म्हणूनच ते स्मार्ट फोन नसलेल्या किंवा इंटरनेट कनेक्शन नसलेल्या ठिकाणी वापरता येईल.

प्रायोजकांसाठी e-RUPI चे काय फायदे आहेत

थेट-लाभ हस्तांतरण मजबूत करण्यात आणि ते अधिक पारदर्शक बनवण्यात e-RUPI ची प्रमुख भूमिका अपेक्षित आहे. व्हाउचर जारी करण्याची आवश्यकता नसल्यामुळे, यामुळे काही खर्चातही बचत होईल.

सेवा प्रदात्यांना कोणते फायदे मिळतात

प्रीपेड व्हाउचर असल्याने, ई-RUPI सेवा प्रदात्याला रिअल टाइम पेमेंटची खात्री देईल.

ई-RUPI कोणी विकसित केले आहे ?

नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI), जे भारतातील डिजिटल पेमेंट इकोसिस्टमवर देखरेख करते, ने कॅशलेस व्यवहारांना प्रोत्साहन देण्यासाठी e-RUPI, एक व्हाउचर-आधारित पेमेंट सिस्टम लाँच केली आहे.

हे आर्थिक सेवा विभाग, आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्रालय आणि राष्ट्रीय आरोग्य प्राधिकरण यांच्या सहकार्याने विकसित केले गेले आहे.

कोणत्या बँका ई-RUPI जारी करतात ?

NPCI ने ई-RUPI व्यवहारांसाठी 11 बँकांशी भागीदारी केली आहे. ते म्हणजे अॅक्सिस बँक, बँक ऑफ बडोदा, कॅनरा बँक, एचडीएफसी बँक, आयसीआयसीआय बँक, इंडियन बँक, इंडसइंड बँक, कोटक महिंद्रा बँक, पंजाब नॅशनल बँक, स्टेट बँक ऑफ इंडिया आणि युनियन बँक ऑफ इंडिया.

e-RUPI आता कुठे वापरता येईल ?

सुरुवात करण्यासाठी NPCI ने 1,600 हून अधिक रुग्णालयांशी करार केला आहे जिथे ई-RUPI रिडीम करता येईल.

तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, येत्या काही दिवसांत e-RUPI चा वापरकर्ता आधार वाढण्याची अपेक्षा आहे, अगदी खासगी क्षेत्र देखील कर्मचार्‍यांना लाभ देण्यासाठी आणि MSMEs व्यवसाय ते व्यवसाय (B2B) व्यवहारांसाठी त्याचा वापर करतील.