बारा वर्षे बिनपगारीचे चटके सोसूनही... शिक्षक चारतोय शेळ्या !

कापडणे  : अंशतः अनुदानित शाळेतील विद्यार्थी संख्या पाचशे आहे. पंधरा वर्षांपासून शाळा सुरू आहे. शिक्षक अध्यापनाबरोबरच शेती शिवारात कामे करून आपला उदरनिर्वाह चालवत आहेत. संतोष एंडाईत या शिक्षकाने एक तप मुख्याध्यापक पद सांभाळले, गुणवत्ता वाढविली. विवाह झाला... प्रपंच वाढला... मात्र पगार नसल्याने पद सोडले अन्‌ अखेर शेळीपालन सुरू केले. त्यातून उदरनिर्वाहाचा मार्ग सापडला. एंडाईत यांची ही जीवनकहाणी विनाअनुदानित शाळांमधील शिक्षकांची व्यथा आणि शोकांतिका मांडणारी आहे. 

संतोष एंडाईत नूतन माध्यमिक विद्यालयात नोकरीला लागले. शाळेला अनुदान मिळेल, या आशेवर चक्‍क बारा वर्षे ज्ञानदानाचे कार्य केले. विनावेतन मुख्याध्यापकपदाची धुराही यशस्वीपणे सांभाळत गुणवत्ता जोपासली. शाळेतील विद्यार्थी संख्या वाढविण्यासाठी महत्त्वाची भूमिका बजावली; परंतु पैशांपुढे कोणतेही सोंग चालत नाही. अखेर नाइलाजास्‍तव मुख्याध्यापक पदाचा कार्यभार सोडला आणि आता अध्यापनाबरोबरच शेळीपालन सुरू केले आहे. ते स्‍वतः रानात शेळ्यांना चारण्यासाठी नेतात. त्यात बऱ्यापैकी पैका मिळू लागला आहे. एकीकडे कोरोनाचे संकट असल्याने शाळा बंद आहे. परंतु दीड महिन्यापासून सातत्यपूर्ण पाऊस होत आहे. हिरवा चारा मोठ्या प्रमाणात उपलब्ध झाला आहे. त्‍यामुळे एंडाईत सर विठ्ठलाची भजन गात शेळ्या चारण्यात रमले आहेत. 

२००४-०५ पासून शाळा विनाअनुदानित 
राज्यात मोठ्या प्रमाणात शाळा विनाअनुदानित तत्त्वावर आजही सरू आहेत. बऱ्याचशा शाळा २०१३-१४ पासून वीस टक्के अनुदानावर आल्या आहेत. पाच वर्षांपासून अल्पसे वीस टक्के अनुदान अनियमितपणे मिळत आहे. चाळीस टक्क्यांची घोषणा होऊनही वेतन लागू झाले नाही. शेकडो शाळांना अद्यापही अनुदानासाठी झगडावे लागत आहे. 

बारा वर्षे बिनपगारीचे चटके घायाळ करत असतानाही अगोदर शिक्षक, नंतर मुख्याध्यापक म्‍हणून सेवा बजावली. खूप ओढाताण झाली. शेवटी मुख्याध्यापक पद सोडून शिक्षकाचीच जबाबदारी स्‍वीकारली. उरलेल्या वेळेत शेळ्या चारायला जातो. सध्या कोरोनामुळे शाळा बंद आहे. त्‍यामुळे विद्यार्थ्यांऐवजी पूर्णपणे शेळ्यांमध्ये रमलो आहे. शिक्षकांवर शेळ्या चारण्याची वेळ यावी, ही खरी शिक्षण व्‍यवस्‍थेतील मोठी शोकांतिका आहे. 
-संतोष एंडाईत, शिक्षक, नूतन माध्यमिक विद्यालय, कापडणे 

संपादन- भूषण श्रीखंडे