Mahashivratri 2024 : भारत हे अनेक धर्म आणि श्रद्धांचे केंद्र आहे. जगातील सर्व धर्मांमध्ये चमत्काराच्या कथा ऐकायला मिळतात. यापैकी काही चमत्कारांच्या कथा दंतकथांच्या रूपात एका पिढीकडून दुस-या पिढीला सांगितल्या जातात. तर काही आजही तेथे घडणाऱ्या रहस्यमय गोष्टींमुळे ओळखल्या जातात.

अशाच एका चमत्काराची कथा मध्य प्रदेशातील विदिशा येथील गंज बासोदा तालुक्याच्या उदयपूर गावातील महादेवाच्या मंदिराशी संबंधित आहे. दररोज सकाळी उदयपूर गावातील निळकंठेश्वर मंदिराचे दरवाजे उघडले असता पुजारी आणि सेवकांना शिवलिंगावर असे काही सापडते जे एखाद्या चमत्कारापेक्षा कमी नाही.

स्थानिक लोकांच्या मते दररोज सकाळी जेव्हा मंदिराचे दरवाजे उघडतात. निळकंठेश्वर मंदिराचे दरवाजे उघडले असता, शिवलिंगावर फुले वाहिलेली आढळतात. स्थानिक लोक या चमत्काराबद्दल अनेक कथा सांगतात. काही लोक म्हणतात की परमार वंशाचे राज्यकर्ते शिवाचे उपासक होते. त्यांनी आपल्या 250-300 वर्षांच्या राजवटीत अनेक मंदिरे बांधली. निळकंठेश्वर मंदिर परमार वंशाचा राजा उदयादित्य याने बांधले होते.

असे मानले जाते की बुंदेलखंडचे सेनापती, आल्हा आणि उदल हे महादेवाचे इतर भक्त होते. तेच दोन वीर रोज रात्री इथे येतात आणि महादेवाची पूजा करून त्यांना कमळ अर्पण करतात. मग सकाळी मंदिराचे दरवाजे उघडल्यावर महादेवाच्या चरणी फुले अर्पण केलेली आढळतात. नीलकंठेश्वर मंदिरात रात्रीच्या वेळी प्रवेश पूर्णपणे निषिद्ध आहे.

मंदिराच्या शिखरावर दिसते माणसाची आकृती

निळकंठेश्वर मंदिराशी संबंधित आणखी एक समज आहे. हे मंदिर एकाच व्यक्तीने एका रात्रीत बांधले असे लोक मानतात. बांधकाम पूर्ण करून ती व्यक्ती मंदिराच्या माथ्यावरून खाली आली होती. तेव्हा त्याची साहीत्याची झोळी वरच्या बाजूला राहिल्याचे त्याच्या लक्षात आले.

झोळी खाली घेण्यासाठी तो पुन्हा वर चढला. पण, तो खाली उतरण्याआधीच कोंबडा आरवला. अशा स्थितीत ती व्यक्ती तिथेच राहिली. त्यामुळे आजही मंदिराच्या शिखरावर त्या व्यक्तीचा आकार पाहायला मिळतो.

मुघलांनी मूर्तीचा नाश करण्याचा प्रयत्न केला

उदयपूर आता राजा उदयादित्यच्या शहरातील एका छोट्या जागेत मर्यादित आहे. त्याचवेळी महाशिवरात्रीला निळकंठेश्वर मंदिरात भाविकांची मोठी गर्दी होते. हे मंदिर विदिशाच्या गंज बासोदा तालुक्याच्या रेल्वे स्टेशनपासून अवघ्या 22 किमी अंतरावर असलेल्या उदयपूर गावात आहे. हे मंदिर स्थापत्यशैलीचा एक विशेष नमुना आहे.

मंदिराची रचना भोपाळजवळील भोजपूर महादेव मंदिरासारखी आहे. मंदिराच्या आवारात बांधलेल्या देवांच्या मूर्ती आता मोडकळीस आल्या आहेत. त्याची वाईटरित्या विटंबना करण्यात आली आहे. काही मूर्तींचे मुख गायब आहे. तर काहींचे हात गायब आहेत.

सूर्याचा पहिला किरण शिवलिंगाला अभिषेक करतो.

मंदिराचे मुख्य प्रवेशद्वार अशा प्रकारे बनवले आहे की सूर्याचे पहिले किरण महादेवाला अभिषेक घालते. दर महाशिवरात्रीला येथे पाच दिवसांची जत्रा भरते. मुख्य मंदिर मध्यभागी बांधलेले आहे. त्याला तीन प्रवेशद्वार आहेत. गर्भगृहात शिवलिंग स्थापित केले आहे, ज्यावर उगवत्या सूर्याची किरणे फक्त महाशिवरात्रीच्या दिवशी पडतात.

शिवलिंगावर पितळी आवरण असते, ते शिवरात्रीलाच काढले जाते. शिवलिंगाची गोलाकार 5.1 फूट असून जमिनीपासून उंची 6.7 फूट आहे. त्याचवेळी जिलेहरीच्या वरच्या शिवलिंगाची लांबी 3.3 फूट आहे. मंदिरात भगवान गणेश, भगवान नटराज, महिषासुर मर्दिनी, भगवान कार्तिकेय यांच्याही मूर्ती आहेत. याशिवाय स्त्री सौंदर्याचे दर्शन घडवणारी शिल्पेही आहेत.