यंदा करा पर्यावरणपूरक दिवाळी साजरी!
सजावटीसाठी पारंपरिक कंदिलांना वाढती मागणी
सकाळ वृत्तसेवा
मुंबई, ता. १० : नवरात्रीपाठोपाठ आता दिवाळीची लगबग सुरू झाली आहे. घरगुती सजावटीसाठी कंदील, दिवे, तोरणे खरेदीसाठी गर्दी वाढत आहे. अगदी काही दिवसांवर दिवाळी आली आहे. पारंपरिक पद्धतीने सण साजरे करण्याकडे नागरिकांचा कल वाढला असून, दिवाळीनिमित्त पारंपरिक साहित्‍य शहरातील मुख्य बाजारपेठांमध्ये दाखल झाले आहे.
शहरात दिवाळीची चाहूल लागली, की प्रत्येक गल्लीबोळात कंदिलांचे रंगीत उजेड पसरतात. पण या कंदिलांच्या मागे असते हस्तकलेची, परंपरेची आणि आत्मनिर्भरतेची एक अनोखी कहाणी. कुर्ला पश्चिम वासंजीपाचू चाळीत गेल्या आठ वर्षांपासून पिढ्यानपिढ्या पारंपरिक कंदील बनवण्याचा व्यवसाय केला जातो. जुन्या परंपरेला आधुनिक स्वरूप जरी आले असले तरी रामचंद्र केशव दळवी यांनी आपली परंपरा जपत वेगवेगळ्या आकारांचे आकर्षक आणि पर्यावरणपूरक कंदील तयार करण्यास सुरुवात केली आहे. दरवर्षी या कंदिलांना मोठी मागणी असते. टिकाऊपणा, हलके वजन आणि पर्यावरणपूरक स्वरूप अशी या कंदिलांची वैशिष्ट्ये आहेत. कागद, प्लॅस्टिकच्या तुलनेत बांबू आणि पुठ्ठ्यांचे कंदील अधिक नैसर्गिक आणि सौंदर्यपूर्ण दिसतात. दिवाळीच्या काळात त्यांची मागणी दुपटीने वाढते. बाजारात आजकाल प्लॅस्टिकच्या विविध आकाराच्या आकाश कंदिलांची विक्री केली जाते. त्‍यामुळे पर्यावरणाला हानी पोहोचते. मात्र पारंपरिक कंदिलांची पद्धत लोक विसरत असून, ही परंपरा जपण्यासाठी कुर्ला परिसरात राहणारे दळवी कुटुंब मेहनत घेत आहेत.
आम्ही सुरुवातीला बांबूंपासून कंदील बनवायचाे, मात्र आता पुठ्ठ्यांचा वापर करतो, असे रामचंद्र केशव दळवी यांनी सांगितले. राजकीय पक्षांचे आकाशकंदीलही बनवतो, असे त्‍यांनी सांगितले.

असा बनवला जातो कंदील
सुरुवातीला बांबूपासून व कागदी पर्यावरणपूरक आकाशकंदील तयार केले जायचे. आता पुठ्ठ्याचे आकाशकंदील तयार केले जातात. त्यावर कापूस (कॉटन) पेपरचा वापर केला जातो. या कागदावर पाणी पडले तरी कंदील फाटत नाही किंवा त्याची डिझाइन बिघडत नाही. प्रकाशात हा कंदील आणखी उजळून निघतो. शिवाय हा कंदील वर्षानुवर्षे टिकतो.