भारतात अशा पद्धतीने कमावलेल्या पैशांवर द्यावा लागत नाही Tax

साधारणपणे प्रत्येक व्यक्तीला त्याच्या कमाईवर आयकर (Income Tax) भरावा लागतो. उत्पन्न पगारातून असो, तुमच्या व्यवसायातून असो, पण आयकराची (Income Tax) जबाबदारी प्रत्येकाची असते. भारताच्या प्राप्तिकर नियमांमध्ये, काही विशिष्ट प्रकरणांमध्ये उत्पन्नाला करातून सूट देण्याची तरतूद करण्यात आली आहे. यासाठी इनकम टॅक्सच्या कलम 80 सी (80 C) ते 80 यू (80 U)ची भूमिका महत्त्वाची ठरते. या विभागांमध्ये अनेक कपातीचे (Income Tax Deduction) उपाय केले गेले आहेत, ज्याच्या मदतीने लोक जास्तीत जास्त टॅक्सफ्री (Taxfree Income) करण्याचा प्रयत्न करतात. आज आम्ही तुम्हाला उत्पन्नाच्या अशा स्त्रोतांबद्दल सांगणार आहोत, ज्यावर कर आकारला जात नाही.

शेतीतून उत्पन्न (Agricultural Income):

कर-संबंधित डिजिटल सेवा पुरवणाऱ्या ClearTax या कंपनीच्या मते, टॅक्सफ्री उत्पन्नामध्ये पहिला क्रमांक कृषी क्षेत्राचा आहे. भारतात शेतीतून मिळणाऱ्या उत्पन्नावर आयकर आकारला जात नाही. तथापि, जर तुम्ही शेतीव्यतिरिक्त इतर स्रोतांमधून उत्पन्न मिळवत असाल, तर कर स्लॅब निश्चित करण्यासाठी कृषी उत्पन्नाचा वापर केला जाईल. या स्थितीतही इतर स्रोतांमधून मिळणाऱ्या उत्पन्नावरच कर आकारला जाईल आणि खेती-बारीतून मिळणारे उत्पन्न टॅक्सफ्री राहील.

प्रोव्हिडेंट फंड (PF) आणि ग्रॅच्युइटी (Gratuity) :

नोकरदार लोकांसाठी पीएफ आणि ग्रॅच्युइटी ही सर्वात महत्त्वाची सामाजिक सुरक्षा (Social Security) आहे. निवृत्तीनंतर, जेव्हा उत्पन्नाचा मुख्य स्त्रोत म्हणजे पगार नाहीसा होतो, तेव्हा पीएफ आणि ग्रॅच्युइटी खूप उपयुक्त ठरतात. यासाठी त्यांना टॅक्स फ्री ठेवण्यात आले आहे. मात्र, त्यासाठी काही अटीही जोडल्या आहेत. जर तुमचा पीएफ पाच वर्षांहून अधिक काळ कापला गेला असेल तरच तो टॅक्स फ्री होईल. जर तुम्ही पाच वर्षापूर्वी पीएफ काढला तर तुम्हाला 10 टक्के दराने टीडीएस भरावा लागेल. तुमचे एकूण उत्पन्न करपात्र नसल्यास, या कपात केलेल्या टीडीएसचा परतावा आयटीआरमध्ये दावा (Claim) केला जाऊ शकतो. सरकारी कर्मचाऱ्यांना मिळणारी ग्रॅच्युइटी पूर्णपणे टॅक्स फ्री असते. सरकारी कर्मचाऱ्याचा मृत्यू झाला किंवा त्याने निवृत्तीनंतर ग्रॅच्युइटी काढली तरी त्याची रक्कम टॅक्स फ्री राहते. खाजगी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांसाठी ही सूट अटींसह उपलब्ध आहे. खासगी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांना फक्त 10 लाख रुपयांपर्यंतच्या ग्रॅच्युइटीवर कर सूट मिळते.

50 हजार रुपयांपर्यंत गिफ्ट :

भेटवस्तूंवर (Gift)कर ही फार जुनी गोष्ट आहे. हा कर भारतात पंतप्रधान नेहरूंच्या काळापासून अस्तित्वात आहे. महागड्या भेटवस्तूंवर आयकर नियमांनुसार कर आकारला जातो. 2017 मध्ये भेटवस्तूंशी संबंधित आयकर तरतुदींमध्ये सुधारणा केल्यानंतर महागड्या भेटवस्तू करपात्र असतील, असा निर्णय घेण्यात आला आहे. तुम्हाला भेटवस्तू किंवा धनादेश (Check), मसुदा (Draft), जंगम मालमत्ता रोख रक्कम मिळाली असली तरीही, तुम्हाला ती इतर स्त्रोतांकडून मिळणाऱ्या आयटीआरमध्ये दाखवावी लागतील. जर गिफ्टची किंमत 50,000 रुपयांपर्यंत असेल तर ते करमुक्त असेल. या व्यतिरिक्त, लग्न किंवा वर्धापन दिनासारख्या प्रसंगी मिळालेल्या सर्व भेटवस्तू करमुक्त (Tax Free)आहेत. कुटुंबातील सदस्यांकडून मिळालेल्या सर्व भेटवस्तू देखील करमुक्त आहेत. त्यांची विक्री करताना, निश्चितपणे दीर्घकालीन भांडवली नफा कराची जबाबदारी असते.

सॅलरी पार्ट (Salary Components) :

पगारात अनेक घटक असतात. यापैकी काही करपात्र (Taxable) आहेत, तर काही करमुक्त (Tax Free)आहेत. उदा., वाहतूक भत्ता, जेवणाचे व्हाउचर, मोबाईल फोन किंवा इंटरनेट बिलांचे पेमेंट, पुस्तके आणि मासिके खरेदी करण्यासाठी हिस्सा इत्यादी भत्ते करमुक्त आहेत.

स्कॉलरशिप (Scholarship) :

या यादीतील शिष्यवृत्ती (स्कॉलरशिप) पाहून आश्चर्यचकित होऊ नका. शिष्यवृत्तीचे पैसे देखील उत्पन्न मानले जातात. फक्त चांगली गोष्ट म्हणजे ती करमुक्त उत्पन्न मानली जाते. आयकर कायद्याच्या कलम 56 (ii) अंतर्गत शिष्यवृत्तीच्या पैशांना करातून सूट दिली जाते.

वीरता पुरस्कार (Gallantry Award) प्राप्तकर्त्यांची पेन्शन :

भारत सरकारच्या विविध वीरता पुरस्कारांनी सन्मानित लोकांच्या पेन्शनवर कोणताही कर नाही. परमवीर चक्र, महावीर चक्र आणि वीर चक्र यांसारखे शौर्य पुरस्कार मिळालेल्या लोकांच्या निवृत्ती वेतनासोबतच कुटुंब निवृत्ती वेतनही करमुक्त (Tax Free) ठेवण्यात आले आहे.

रिव्हर्स मॉर्टगेज योजना (Reverse Mortgage Scheme) :

जेव्हा तुम्ही एखादी मालमत्ता विकता किंवा ती एखाद्याच्या नावावर हस्तांतरित (Transferred) करता तेव्हा दीर्घकालीन भांडवली नफा कर भरावा लागतो. ज्येष्ठ नागरिकांना या करातून सूट देण्यात आली आहे. याशिवाय 62 वर्षे किंवा त्याहून अधिक वयाच्या करदात्याने एखाद्या मालमत्तेवर कर्ज घेतले तर तेही करमुक्त (Tax Free)आहे.