Diwali Rangoli 2022 : तुम्हाला माहितीये, रांगोळीची परंपरा हडप्पा संस्कृतीपासून!

History of Rangoli : कोणताही सण असो वा विशेष दिवस अगदी अंगणापासून ते जेवणाच्या ताटापर्यंत सुंदर नक्षीदार रांगोळी काढून आनंद व्यक्त केलं जातं. रांगोळीला पावित्र्याचं प्रतिक मानलं जातं. शुभ कार्याची सुरूवात रांगोळी काढूनच केलं जाते. त्यामुळे एक मांगल्यमय वातावरण निर्माण होऊन उत्साह संचारतो.

आपण रोज देवघरासमोर, तुळशीसमोर रांगोळी काढतो. प्रामुख्याने सणासुदीला घराच्या दारापुढे आवर्जून रांगोळी काढली जाते. घराचं प्रवेशद्वार रंगीबेरंगी रांगोळीच्या डिझाइनने सजवलं जातं. सध्याच्या काळात रांगोळी काढण्यासाठी काही हायटेक पद्धतींचाही वापर केला जातो.

रांगोळी काढण्यामागे प्राचीन परंपरा आणि काही धार्मिक, ऐतिहासिक कारणं आहेत. रांगोळीची परंपरा हडप्पा संस्कृतीशी संबंधित आहे, असं मानलं जातं. भारतीय ऐतिहासिक दृष्टिकोनातून असं मानलं जातं, की भारतात रांगोळीचं आगमन मोहेंजोदडो आणि हडप्पा संस्कृतीशी जोडलं गेलं आहे.

या दोन्ही संस्कृतीत अल्पना याबाबतचे संदर्भ दिसून येतात. वात्स्यायनाच्या कामसूत्रात वर्णन केलेल्या चौसष्ट कलांपैकी अल्पना (रांगोळी) ही कला मानली जाते. रांगोळीचा मोहेंजोदडोशी संबंध असण्याचं एक कारण बंगालच्या आधुनिक लोककलेशी संबंधित आहे.

तसंच रावणाचा वध केल्यानंतर भगवान श्रीराम आणि सीता अयोध्येत परतल्यावर अयोध्येतल्या नागरिकांनी घराच्या दारासमोर रांगोळ्या काढून, दिवे प्रज्ज्वलित करून आनंदोत्सव सुरू केला होता. त्यामुळे दिवाळीला दिव्यासह रांगोळीला विशेष महत्त्व दिलं जातं. पूर्वी धान्य आणि पिठाचा वापर करून रांगोळी तयार केली जात असे; मात्र आता रांगोळी तयार करण्यासाठी विविध घटकांचा वापर केला जातो.