घटस्थापना
गणेशोत्सव संपला की वेध लागतात ते पंधरा दिवसांवर आलेल्या शारदीय नवरात्रोत्सवाचे. आदिमाया, आदिशक्तीच्या आगमनाचे. ‘गणपती बाप्पा मोरया... पुढच्या वर्षी लवकर या...’ अशी अनंत चुतुर्दशीच्या गणपतीला घातलेली साद विसरतो न विसरतो तोच, ‘उदे गं अंबे उदे...’ चे वातावरण निर्मिती होते. बघता बघता पितृपक्षाचे पंधरा दिवस संपतात आणि आश्विन शुद्ध प्रतिपदेचा दिवस उजाडतो. नवरात्रोत्सावाचा पहिला दिवस. घटस्थापनेचा दिवस. अर्थात आजचा दिवस, गुरुवार. सात ऑक्टोबर. तिथीनुसार आश्विन शुद्ध प्रतिपदा. शके १९४३. घराघरांत आज उत्साह आहे. घरांमधील सर्व भांडी, अंथरूण, पांघरून धुवून झाले आहेत. सकाळपासूनच मंगलमय वातावरण आहे. घटस्थापना अर्थात कलश स्थापनेची लगबग सुरू आहे. कारण, नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी घटस्थापना करण्याची प्रथा आहे. नवरात्रीची सुरुवातच घटस्थापनेच्या दिवसापासून होते. कलशालाच पूजेत मोठे स्थान आहे. घराघरांतील गृहिणींची त्यासाठी तयारी सुरू आहे. नवरात्र उत्सवामध्ये घटस्थापना करताना ईशान्य दिशेला अधिक महत्त्व शास्त्रात सांगितले आहे. त्याचीच तयारी घराघरांत दिसते आहे. घट बसवायचे असलेली जागा गंगाजलाने स्वच्छ केली जात आहे. जमिनीवर किंवा पाटावर किंवा केळीच्या पानावर काळी माती पसरली जात आहे. त्या मातीवर वेगवेगळ्या प्रकारचे धान्य अर्थात बियाणे घातले जात आहे. काही जण त्या ते बियाणे मातीने झाकत आहेत. काही जण बियाणे झाकलेल्या मातीवर पाणी शिंपडत आहेत. काहींचे बियाणे पेरून झाले आहे. त्या मातीवर आता कलश ठेवला जात आहे. अर्थात घटस्थापना केली जात आहे. कलशामध्ये सुद्धा पाणी भरलेले आहे. काही जणांनी त्यात लक्ष्मीचे प्रतीक म्हणून नाणं टाकलेले आहे. कलश स्थापन करून झाला आहे. आता त्यावर उजवा हाथ ठेवून मंत्रोच्चार केला जात आहे...
गंगे!च यमुने! चैव गोदावरी!
सरस्वति! नर्मदे! सिंधु! कावेरि!
जले..स्मिन् सन्निधिं कुरू।।
अर्थात सप्तनद्यांचा नामोच्चर केला जात आहे. कलशाच्या तोंडावर कलावा बांधला जात आहे. कलशावर ठेवण्यासाठी नारळ अर्थात श्रीफळ आणलेले आहे. काही भांड्यांमध्ये धान्य भरून ठेवले आहे. कोणी तुळजापूरच्या भवानी मातेची, कोणी माहूरच्या रेणुकामातेची प्रतिमा ठेवली आहे. काहींनी कोल्हापूरच्या अंबाबाईची तर काहींनी वणीच्या सप्तश्रृंगी देवीची प्रतिमा पूजेसाठी ठेवली आहे. नऊ दिवसांच्या या नवरात्र उत्सवाची तयारी सुरू आहे. त्यासाठी सुवासिनींची लगबग सुरू आहे. अखंड दीपप्रज्वलनासाठी नंदादीप किंवा समईची व्यवस्था केली आहे. कोणी माहात्म्यपठण अर्थात चंडीपाठ करण्याच्या तयारीत आहे. कोणी सप्तशतीपाठ, कोणी देवीभागवत पठण करणार असल्याचे दिसते आहे. जागरण, गोंधळाचे कार्यक्रमही अनेक ठिकाणी होणार आहेत.
घरामध्ये आईची सुरू असलेली लगबग पाहून चिमुकली गौरी विचारते आहे, ‘‘मम्मी मम्मी हे काय आहे? आज काय आहे?’’ त्यावर तिची आई म्हणाली, ‘‘आजपासून नवरात्रोत्सव सुरू होत आहे. त्यासाठी घटस्थापना करायची आहे. त्यासाठी लागणारे साहित्य गोळा करते आहे. काही काल आणून ठेवले आहे.’’
‘काय काय लागतं, घटस्थापनेला?’’ गौरीने विचारले.
आई म्हणाली, ‘‘घटस्थापनेसाठी मातीचा किंवा धातूचा घट लागतो. त्याला माठ कवा घागर म्हणतात. त्यासाठी शेतातून काळी माती आणावी लागते. त्यावर पेरण्यासाठी धान्ये लागतं. त्यात जव, गहू, तीळ, मूग, राळे, हरभरा अशा धान्यांचा समावेश होतो. विड्याची पाने लागतात. हळदी-कुंकू, गणपतीचे प्रतीक म्हणून सुपारी व अन्य पूजेचे साहित्यही लागते. गंध, फुले, दूर्वा, अक्षता, सुपारी लागते. नैवेद्य लागतो. नऊ दिवस अखंड ज्योत तेवत ठेवावी लागते. त्यासाठी तेल किंवा तुपाचा वापर केला जातो.’
‘मम्मी, नवरात्र का साजरे करतात?’’ गौरीच्या प्रश्नावर तिची आई म्हणाली, ‘अगं पुराण काळात महिषासुर नावाचा राक्षस होऊन गेला. त्याचा विनाश देवीने केला होता. त्यामुळे नवरात्रोत्सव साजरा करतात. आश्विन महिन्यातील शुद्ध प्रतिपदेपासून नवमीपर्यंत हा उत्सव साजरा केला जातो. देवीने नऊ दिवस महिषासुर नावाच्या राक्षसाशी युद्ध करून त्याच्यावर विजय मिळवला. त्याचा आनंदोत्सव, विजयोत्सव म्हणून दसरा साजरा केला जातो. या दिवशी आश्विन महिन्यातील शुद्ध पक्षातील दशमी ही तिथी असते. त्यामुळे या दिवसाला विजयादशमी असेही म्हणतात. आजपासून दहाव्या दिवशी आपण दसरा अर्थात विजया दशमी साजरी करू.’’
‘हो, पण या नऊ दिवसांत काय करायचे?’’ गौरीने विचारले.
गालात हसत तिची आई म्हणाली, ‘‘नवरात्रीच्या नऊ दिवसांत आपण वेगवेगळ्या देवींच्या दर्शनाला जाऊन येऊ.’’
‘हे, येस...’ म्हणत गौरी घराबाहेर खेळायला पळाली आणि तिच्या पाठमोऱ्या आकृतीकडे पाहात तिची आई घटस्थापनेच्या तयारीला लागली.
यवतमाळ : "लकवा' शब्द उच्चारताच मनात धडकी भरते. त्यामागे कारणही तसेच आहे. या आजाराचा रुग्ण अंथरुणाला खिळून राहतो. त्यामुळे या आजाराविषयी फार भीती असते. प्रखर उन्हामुळे "लकवा' मारण्याचा धोका असतो, अशी नावीन्यपूर्ण माहिती हिराचंद मुणोत मेमोरियल क्रिटिकेअर हॉस्
वर्ल्ड कप 2019 : मँचेस्टर : पाकिस्तानचा सर्वात खतरनाक डावखुरा वेगवान गोलंदाज ज्याच्यावर त्यांची सर्वात मदार आहे त्याला नऊ चेंडू टाकल्यानंतर पंचांनी तंबी दिली. खेळपट्टीच्या निषिद्ध भागात तो गोलंदाजीच्या ओघात आल्यामुळे त्याला पहिली वॉर्निंग दिली. आमीरला तीन षटकांमध्ये
पावसाळ्यात अडीचशे इंचाहून अधिक पाऊस, उन्हाळ्यात पाण्याचे दुर्भिक्ष्य हे दृश्‍य कोकणात अनेक ठिकाणी पाहायला मिळते. काही ठिकाणी नद्या, उपनद्या किंवा बंधाऱ्यांमुळे बारमाही पाणी उपलब्ध असते. पण दुर्दैवाने ते शेतापर्यंत आणण्यासाठी आर्थिक ताकद परिसरातील अल्प भूधारक शेतकऱ्या
मंडणगड - मंडणगड आगाराच्या माणगाव ताम्हाणे पुणे मार्गे शिर्डी या मार्गावर सुरु असलेल्या लांब पल्याचा गाडीचा नेहमीचा मार्ग बदलण्याची आवश्‍यकता निर्माण झाली आहे. रस्ता सुरक्षा या विषयावर जागरूक असलेल्या आगारव्यवस्थापनाने याकडे पावसाला सुरुवात होण्यापूर्वी लक्ष देण्याची
वर्ल्ड कप 2019 : मॅंचेस्टर : पाकिस्तानचा कर्णधार सर्फराज अहमदचे मामा महमूद हसन यांनी भारत-पाक सामन्यापूर्वी भारतानेच हा सामना जिंकावा अशी प्रतिक्रिया व्यक्त केली आहे. मात्र, आजच्या सामन्यात सर्फराज चांगला खेळवा म्हणजे त्याचे कर्णधारपद अबाधित राहिल असेही ते म्हणाले आह
अमरावती : जिल्ह्यातील वरुड व नांदगावखंडेश्वर तालुक्‍यात दोन अल्पवयीन मुलींवर अत्याचार केल्याच्या घटना उघडकीस आल्या. पोलिसांनी गुन्हे दाखल करून दोघांना अटक केली.
सुनील संतलाल तुमडाम (वय 23 रा. बमनी रयत, मध्यप्रदेश) व सागर विठ्ठल कांबळे (वय 21) अशी अटक केलेल्या द
वर्ल्ड कप 2019 : मॅंचेस्टर : साऱ्या विश्वकरंडाकातील सर्वांत जास्त हाय व्होल्टेज सामन्याला पाकिस्तान संघाने नोणेफेक जिंकून सुरवात केली. कर्णधार सर्फराज अहमदने नाणेफेक जिंकताच गोलंदाजी करण्याचा निर्णय घेतला.
वर्ल्ड कप 2019 : मँचेस्टर येथील ओल्ड ट्रॅफर्डमध्ये आज (रविवार) खेळल्या जाणाऱ्या विश्वकरंडक स्पर्धेतील भारत-पाक सामन्याकडे पूर्ण जगाचे लक्ष लागून राहिले आहे. क्रिकेट विश्वातील सर्व क्रिकेटप्रेमी या सामन्याची आतुरतेने वाट पाहात असताना वेस्ट इंडिजचा तुफ
वर्ल्ड कप 2019 : मॅंचेस्टर : अख्खं मॅरिएट फक्त आणि फक्त भारतीय चाहत्यांनी भरलेलं... गेले दोन दिवस चाहते स्वत:साठी स्पेशल जर्सी, भारत-पाक सामन्याचे फलक बनण्यात गुंग.. आणि दोन दिवस सुरु असलेला पाऊस.. भारत-पाक सामन्यापूर्वीची ही परिस्थिती.
मी मूळची पुण्याची. 2001ला पुणे शहर पोलिस दलात भरती झाले. नातेवाइकांनी माझ्यासाठी सोलापूरचं स्थळ आणलं. मुलगाही पोलिस असल्याने कुटुंबीयांनी लग्न ठरवलं. 2003ला लग्नानंतर मी सोलापुरात आले. 2004 ला सोलापूर शहर पोलिस दलात दाखल झाले. माझे वडील सदाशिव केसरे हेही पोलि
विरार : औरंगाबाद पूर्व विधानसभा मतदार संघातील विद्यमान आमदार अतुल मोरेश्वर सावे यांना नुकतीच महाराष्ट्र राज्याच्या मंत्रिमंडळात राज्य मंत्री पदावर नियुक्त करण्यात आले आहे. त्यामुळे वसई ते देहरी भागात वास्तव व करून असलेला व्यवसायाने शेती करणारा सोमवंशी क्षत्रिय समाजात
मुंबई : बिग बॉस मराठीच्या घरात एक स्पेशल चेहरा आता प्रेक्षकांना दिसणार आहे. या स्पेशल चेहऱ्याची विशेषतः म्हणजे बॉलिवूडची चर्चित नायिका मलायका अरोरा सारखाच या चेहऱ्याची ठेवण आहे! चकीत झालात ना? हो, ही नायिका आहे हीना पांचाळ.
औरंगाबाद - मराठवाड्याची राजधानी असलेल्या औरंगाबाद शहराचा झपाट्याने विस्तार होत आहे. पंधरा लाख लोकसंख्या असलेल्या या शहरासह जिल्ह्यातील इतर भागांत शासनाचे केवळ चारच वीजरोधक यंत्रे आहेत. त्यामुळे नैसर्गिक आपत्ती निवारण्यासाठी प्रशासन किती गाफील आहे, हे यातून स्पष्ट होत
तासगाव - सांगली जिल्हा मध्यवर्ती बॅंकेच्या २५ लाखांच्या लूटमार प्रकरणी आज दिवसभर पोलिस चक्रे जोरात फिरत होती. ठिकठिकाणी पोलिस पथके रवाना करण्यात आली आहेत. पोलिसांनी संशयितांची रेखाचित्रे प्रसिद्ध केली आहेत.
वर्ल्ड कप 2019 : मॅंचेस्टर : विश्वकरंडक स्पर्धेला सुरवात झाल्यापासून सर्वांना भारत-पाकिस्तान सामन्याची उत्त्सुकता आहे. पावसामुळे सामना होणार की नाही या एकच प्रश्न असला तरी याचे उत्तर मिळाले असून असून सामना होणार आहे. भारत-पाकिस्तान स
फलटण : सातारा येथे काल दुपारी राजे प्रतिष्ठान व खासदार उदयनराजे भोसले यांच्या समर्थकांनी विधान परिषद सभापती व फलटण तालुक्याचे सर्वेसर्वा रामराजे नाईक निंबाळकर यांचा प्रतिकात्मक पुतळ्याचे केलेल्या दहनाच्या निषेधार्थ तालुक्यातील गावोगावी सदर घटनेचा निषेध रामराजे यांच्य
बेळगाव - कन्नड भाषेतील फलकांसाठी कन्नड रक्षण वेदिकेच्या कार्यकर्त्यांनी आज बाजारपेठेतील व्यापाऱ्यांवर दादागिरी केली. आरपीडी आणि टिळकवाडी परिसरातील व्यापारी व दुकानदारांवर केलेल्या सक्तीने वादावादी व गोंधळाची परिस्थिती निर्माण झाली. या घटनेचा मराठी भाषिकांनी निषेध केल
चिपळूण - लोटे परशुराम औद्योगिक वसाहतीला अनियमित पाणीपुरवठा होत असल्यामुळे उद्योजकांमध्ये संतापाची भावना आहे. औद्योगिक वसाहतीला पुरेशा प्रमाणात पाणी मिळत नाही. पाणीपुरवठ्याची जलवाहिनी जीर्ण झाल्याने वारंवार तिची दुरुस्ती करावी लागते. मुबलक पाणी न मिळाल्याने कंपन्यांच्
पुणे : महात्मा गांधी म्हणजेच बापू एका छोट्या मुळाशी खेळत आहेत, असं दर्शवणारा पुतळा आपलं लक्ष वेधून घेतो. बापूंच्या जीवनातील काही हळव्या आठवणींच्या साक्षीदार असलेल्या काही वस्तू इथं सांभाळून ठेवलेल्या आहेत.
