AAIB Investigation: विमान अपघातांचा तपास होतो कसा?

अहमदाबादमध्ये घडलेल्या दुर्दैवी विमान अपघाताला एक महिन्यापेक्षा जास्त कालावधी उलटला असून, विमान अपघात तपास विभागाने (एअरक्राफ्ट अॅक्सिडेंट इन्व्हेस्टिगेशन ब्यूरो अर्था एएआयबी) या प्रकरणात प्राथमिक तपास अहवाल सादर केला आहे. विमान अपघाताचा तपास कोणत्या पद्धतीने होतो आणि ‘एएआयबी’ कार्य कसे करते, त्याचा घेतलेला वेध....नियंत्रण कोणाचे?आंतरराष्ट्रीय नागरी विमान वाहतुकीसंबंधीची सर्व प्रकरणे १९४४ मध्ये स्वाक्षरी करण्यात आलेल्या आंतरराष्ट्रीय नागरी विमान वाहतूक कराराने किंवा शिकागो कराराने नियंत्रित केल्या जातात. आंतरराष्ट्रीय नागरी विमान वाहतूक संस्था ही एक संयुक्त राष्ट्रांची संस्था असून तिचे १९३ सदस्य देश आहेत. ही संस्था करारातील तांत्रिक मानकांचे पालन पाहते. या व्यतिरिक्त विमानाशी संबंधित इतर देशांनाही औपचारिक सहभागाचा अधिकार असतो. यामध्ये ‘नोंदणीचा देश’ (जिथे विमान नोंदणीकृत आहे), ‘वाहतूक करणारा देश’ (ज्या देशात विमानाचे उड्डाण झाले), ‘उत्पादन करणारा देश’ यांचा समावेश होतो..एएआयबी’ काय आहे?विमानाचा अपघात भारताच्या भूभागात झाल्यामुळे, भारताकडे अपघात घडला तो देश, या अधिकाराने तपासाचा अधिकार आहे. तपासाचे नेतृत्व विमान अपघात तपास विभाग (एएआयबी) करीत आहे. हा विभाग म्हणजे नागरी विमान वाहतूक मंत्रालयाच्या आधिपत्याखाली कार्यरत असलेली सरकारी संस्था असून, नागरी विमान वाहतुकीतील अपघात व गंभीर घटनांची चौकशी करण्यास जबाबदार आहे. १९३४च्या ‘एअरक्राफ्ट’ कायद्याच्या कलम सात अंतर्गत सरकारला अपघातांच्या चौकशीसाठी नियम बनवण्याचा अधिकार आहे..‘अधिकृत’ माहितीनुसार...आंतरराष्ट्रीय नागरी विमान वाहतूक संस्थेने जारी केलेल्या मानके आणि शिफारस केलेल्या पद्धतीनुसार तपासाला नियामक करणाऱ्या यंत्रणेपासून स्वतंत्र ठेवण्यासाठी, भारत सरकारने नागरी विमान वाहतूक संचालनालय अर्थात ‘डीजीसीए’पासून स्वतंत्र अशी एक यंत्रणा स्थापन करण्याचा निर्णय घेतला, असे अधिकृत वेबसाइटवर नमूद करण्यात आले आहे..तपासानंतर काय होते?चौकशी समिती गोळा केलेल्या सर्व पुराव्यांचा अभ्यास करून, कोणत्या सखोल तपासण्या आवश्यक आहेत याचा अंदाज घेते.ऑपरेटर, नियामक, संबंधित कर्मचारी किंवा इतर संबंधित पक्षांकडून गोळा केलेले दस्तावेज व नोंदी तपासल्या जातात व त्यांचे विश्लेषण केले जाते.‘एएआयबी’ला कोणत्याही न्यायिक संस्थेची किंवा इतर सरकारी प्राधिकरणांची पूर्वपरवानगी न घेता संबंधित पुराव्यांवर अटीविरहित प्रवेश मिळवण्याचा अधिकार दिला आहे.तपास पूर्ण झाल्यानंतर अहवाल केला जातो. तो अहवाल ‘एएआयबी’चे महासंचालक स्वीकारतात.पुढील सल्लामसलत आणि पुनरावलोकनानंतर अंतिम अहवाल सार्वजनिक केला जातो आणि अधिकृत वेबसाइटवर प्रसिद्ध केला जातो..Kiren Rijiju: वर्मांवर महाभियोग चालणार; किरेन रिजीजू, शंभरपेक्षा जास्त खासदारांच्या स्वाक्षऱ्या प्राप्त.यंत्रणेचे काम कसे चालते?साधारणपणे विमान अपघात चौकशी विभाग भारतीय हवाई क्षेत्रातील विमानांच्या सुरक्षेबाबतच्या घटनांचे अपघात, गंभीर घटना, सामान्य घटना या तीन ढोबळ प्रकारामध्ये वर्गीकरण करतो.‘एएआयबी’ प्रवासी आणि मालवाहतूक विमानांचे अपघात किंवा त्या संबंधित गंभीर घटनांची चौकशी करतो. टर्बोजेट विमानांच्या घटनांची चौकशीही संस्था करते. गरजेप्रमाणे इतर प्रकरणांचीही चौकशी करता येते.सन २०१७ विमान (अपघात आणि घटनांची चौकशी) नियमांतील नियम तीननुसार, ‘एएआयबी’ चौकशीचे एकमेव उद्दिष्ट अपघात व घटना टाळणे हे असून, जबाबदारी ठरवणे नाही.घटनेची माहिती मिळताच हा विभाग चौकशी अधिकाऱ्यांना घटनास्थळी पाठवतो. त्यांच्या वेबसाइटनुसार, प्राथमिक चौकशीचा मुख्य उद्देश नाशवंत पुरावे जमा करणे आणि ते सुस्थितीत ठेवणे असतो..सकाळ+ चे सदस्य व्हा ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.

AAIB Investigation: विमान अपघातांचा तपास होतो कसा?

Related Stories