Uttarkashi Cloudburst Reason : उत्तरकाशीमध्ये ढगफुटी का झाली? धक्कादायक कारण आलं समोर, शास्त्रज्ञ म्हणाले लवकरच भारतात...

Uttarakhand Cloudburst News : उत्तराखंडमधील उत्तरकाशी जिल्ह्यातील थराली गावात मंगळवारी रात्री झालेल्या ढगफुटीने मोठी हानी झाली आहे. अवघ्या काही तासांत 100 मिमीपेक्षा जास्त पाऊस पडल्याने खड्डाळ भागात पूर आणि भूस्खलन झाले, ज्यामुळे चार जणांचा मृत्यू झाला तर 50 हून अधिक लोक बेपत्ता आहेत. बचाव कार्य जोरात सुरू असून ढिगाऱ्याखाली अडकलेल्यांना वाचवण्यासाठी पथके परिश्रम घेत आहेत. या घटनेने उत्तराखंडच्या नाजूक पर्यावरणीय परिस्थितीवर पुन्हा एकदा प्रकाश टाकला आहे.

ढगफुटी म्हणजे काय?

ढगफुटी ही अचानक आणि तीव्र स्वरूपाची पावसाची घटना आहे, ज्यामध्ये अवघ्या एका तासात प्रचंड पाऊस पडतो. हिमालयासारख्या डोंगराळ भागात याचा परिणाम अधिक घातक ठरतो, कारण पाण्याचा निचरा होण्यास जागा नसते. यामुळे पूर, भूस्खलन आणि पायाभूत सुविधांचे नुकसान होते. गेल्या दशकात उत्तराखंडमध्ये अशा घटना वाढल्या आहेत.

उत्तराखंड का संवेदनशील?

हिमालयाच्या नाजूक भौगोलिक रचनेमुळे उत्तराखंड नैसर्गिकरित्या संवेदनशील आहे. डोंगरांच्या उंच कड्यांमुळे ओलसर हवा वेगाने वर जाते, ज्यामुळे ढग तयार होऊन तीव्र पाऊस पडतो. दक्षिण-पश्चिम मॉन्सूनमुळे अरबी समुद्र आणि बंगालच्या उपसागरातून येणारी ओलसर हवा या खोऱ्यांमध्ये अडकते, ज्यामुळे पूर आणि भूस्खलनाचा धोका वाढतो.मानवी हस्तक्षेपाची भूमिका
मानवी कृतींमुळे या आपत्तींची तीव्रता वाढली आहे. अनियंत्रित बांधकामे, रस्ते आणि धरणांमुळे नैसर्गिक जलनिःसारण व्यवस्था बिघडली आहे. जंगलतोड आणि जमिनीच्या वापरातील बदलांमुळे मातीची स्थिरता कमी झाली आहे, ज्यामुळे पाणी शोषण्याची क्षमता घटली आहे. यामुळे भूस्खलनाचा धोका वाढला आहे.

जागतिक तापमानवाढीमुळे मॉन्सूनच्या पद्धतीत बदल झाले असून पावसाचा अंदाज घेणे कठीण झाले आहे. संशोधकांच्या मते, वातावरणातील तापमानवाढ आणि कमी दाबाच्या क्षेत्रांमुळे उत्तराखंडमध्ये अधिक ओलावा येतो, ज्यामुळे ढगफुटींची शक्यता वाढते.थरालीतील ही आपत्ती हवामान बदल आणि मानवी हस्तक्षेप यांच्या संगमाने नाजूक पर्यावरणाला किती धोका आहे, हे दाखवते. भविष्यात अशा घटना टाळण्यासाठी शाश्वत विकास आणि पर्यावरण संरक्षणावर लक्ष देणे गरजेचे आहे. जर अशीच परिस्थिति राहिली आणि पर्यावरणाची हानी होत राहिली तर भारतातील अनेक शहरांमध्ये ढगफुटी होऊ शकते, असा इशारा संशोधकांनी दिला आहे

FAQs

1. What is a cloudburst? / ढगफुटी म्हणजे काय?
   ढगफुटी ही अचानक आणि तीव्र पावसाची घटना आहे, ज्यामध्ये एका तासात 100 मिमीपेक्षा जास्त पाऊस पडतो, विशेषतः डोंगराळ भागात पूर आणि भूस्खलनास कारणीभूत ठरते.

2. Why is Uttarakhand prone to cloudbursts? / उत्तराखंड ढगफुटीसाठी का संवेदनशील आहे?
   हिमालयाची नाजूक भौगोलिक रचना, मॉन्सूनमुळे येणारा प्रचंड ओलावा आणि मानवी कृतींमुळे बिघडलेली नैसर्गिक व्यवस्था यामुळे उत्तराखंड ढगफुटीसाठी संवेदनशील आहे.

3. How does climate change affect cloudbursts? / हवामान बदल ढगफुटीवर कसा परिणाम करतो?
   हवामान बदलामुळे मॉन्सूनच्या पद्धतीत अनिश्चितता आणि तापमानवाढ झाली आहे, ज्यामुळे अधिक ओलावा आणि तीव्र पाऊस पडून ढगफुटींची शक्यता वाढते.

4. What role do human activities play in these disasters? / मानवी कृतींची या आपत्तींमध्ये काय भूमिका आहे?
   अनियंत्रित बांधकामे, जंगलतोड आणि जमिनीच्या वापरातील बदल यामुळे नैसर्गिक जलनिःसारण बिघडले असून, भूस्खलन आणि पूर यांचा धोका वाढला आहे.

5. What can be done to prevent such disasters? / अशा आपत्ती टाळण्यासाठी काय करता येईल?
   शाश्वत विकास, जंगलांचे संरक्षण, नियोजित बांधकामे आणि हवामान बदलावरील उपाययोजना यामुळे अशा आपत्तींची तीव्रता कमी होऊ शकते.