रानभाज्या खा अन् रोगप्रतिकार शक्ती वाढवा...

जोतिबा डोंगर : जून जुलै महिन्यात दरवर्षी डोंगरपठार जंगलात तसेच शिवारात आपोआपच नैसर्गिक पद्धतीने रानभाज्या उगवतात. या रानभाज्या आपल्या शरिरात रोगप्रतिकार (immunity power) शक्ती वाढवितात. या खाल्या की विविध आजारापासून मुक्ती मिळते. आपल्या पूर्वजांना या रानभाज्याची सखोल माहिती होती पण अलीकडच्या काळातील पिढीला मात्र या रानभाज्याची माहिती नाही. दोन तीन वर्षापासुन मात्र या रान भाज्यांची ओळख कोल्हापुरातील (kolhapur update) निसर्गमित्र संस्थेने करून दिली आणि या रानभाज्यांना महत्व आले.

सध्या तर जिल्ह्यात कोरोनाने (covid -19) थैमान घातल्यामुळे या औषधी असणाऱ्या रानभाज्यांना आता मोठे महत्त्व आले असून या भाजीची चव चाखण्यासाठी आता डोंगर पठारावर गर्दी होऊ लागली आहे. जोतिबा डोंगर पोहाळे तर्फ आळते कुशिरे तर्फ ठाणे गिरोली दाणेवाडी ता. पन्हाळा या भागातील डोंगर पठार व शिवारामध्ये पंचवीसहुन अधिक प्रकारच्या रानभाज्या सापडतात. या भागातील शेतकरी ग्रामस्थ त्यांच्याकडे तण म्हणून पहात होते. त्यांना काढून फेकत . कित्येक वर्षांपासून या भाज्यांकडे त्यांचे दुर्लक्ष होते पण पण दोन-तीन वर्षापासून मात्र या भाज्यांची ओळख ग्रामस्थांनी करून घेतली आहे.

आपल्या आहारात या रानभाज्याचा वापर आरोग्यासाठी हे ग्रामस्थ सध्या करू लागले आहेत. या भागांमध्ये भारंगी मोरशेंड गुळवेल टाकाळा पाथरी तेरडा केना घोळी अंबुशी आघाडा हादगा कुर्डू काटेमाठ रानमोहर फांजिरा या प्रकारच्या २५ हून अधिक भाज्या सापडतात. कोल्हापुरातील काही निसर्गप्रेमी व भाज्यांची ओळख असणारे काही पर्यटक दर रविवारी किंवा सुट्टीदिवशी या डोंगर पठाराला भेट देऊन या रानभाज्या घेऊन जातात. दरम्यान, शेती किंवा निगा न करता नैसर्गिक उगवलेल्या भाज्या यांना रान भाज्या असे म्हणतात.

मुख्य करून या भाज्या जंगल डोंगर-पठार शेतातील बांध किंवा माळरानाच्या परिसरात सापडतात. या भाज्यांमध्ये अनेक प्रकारचे औषधी गुणधर्म असून त्या आहारात भाजी करून खातात. पूर्वीपासून आदिवासी बांधव या भाज्यांचा आहारात वापर करताना दिसत आहेत. शहरात या भाज्यांचा फारसा संबंध येत नाही परंतु ग्रामीण भागातील डोंगर पठारावर या भाज्या सर्रास सापडतात.सध्या या डोंगर पठारावर रान भाज्यांच्या शोधासाठी निसर्गमित्र, शेतकरी, तरूण वर्ग फिरू लागले आहेत. पोहाळे जोतिबा परिसरात रानभाज्यांचा खजिना आहे. या रानभाज्या आरोग्यासाठी फार उपयुक्त असून त्या औषधी गुणधर्माच्या आहेत. या भागातील शेतकऱ्यांनी ग्रामस्थांनी या रानभाज्यांचा वापर आपल्या रोजच्या आहारात करत आहेत.

"दोन तीन वर्षापूर्वी निसर्ग मित्र संस्थेचे अनिल चौगुले यांनी आमच्या भागातील रान भाज्यांची माहिती दिली. तेव्हापासून आम्ही या रान भाज्या खाऊ लागलो आहे. त्या फार चविष्ठ व औषधी गुणधर्माच्या आहेत. सध्या कोरोना संसर्गामुळे तर या रान भाज्याचे महत्व वाढले आहे."

- सूरेश बेनाडे, पोहाळे तर्फ आळते, निसर्ग मित्र