चुकूनही करु नका 'या' गोष्टी; होऊ शकतो मुळव्याध!

लॉकडाऊन काळात बदललेली जीवनशैली, आहाराच्या चुकीच्या सवयी, कोरोनापासून वाचण्यासाठी विविध काढ्यांचे सेवन या सगळ्याचा परिणाम आपल्या शरीरावर होत आहे. त्यातूनच सध्याच्या घडीला अनेक जण मुळव्याधीसारख्या समस्येने त्रस्त आहेत. इतकंच नाही तर गेल्या काही काळात मूळव्याधीच्या रुग्णांमध्ये वाढ झाली आहे. पारपंरिक उपचारांनंतरही हा आजार डोके वर काढत असल्यामुळे आणि त्यावरील वेदनादायक उपचार पद्धतीमुळे अनेक जण त्रस्त झाले आहेत. मात्र, सध्या लेसर हेमोरायडायप्लास्टीच्या मदतीने मुळव्याधीवर वेदनारहित उपचार करण्यात येत आहेत. त्यामुळेच मुळव्याधीची कारणे, प्रकार व त्यावरील उपचार पद्धतीविषयी थोडक्यात जाणून घेऊ. (Piles-Symptoms-causes-and-treatment-ssj93)

मुळव्याधीची कारणे -

१. तेलकट, मसालेदार पदार्थांचं सेवन

२. बैठी कामे

३. बैठी जीवनशैली

४. शारीरिक हालचालींचा अभाव

मुळव्याधीची लक्षणे -

१.छातीत जळजळ होणे

२. पोटाशी निगडीत समस्या

३. अपचन

४. बद्धकोष्ठता

५. जठराशी संबंधीत समस्या

मुळव्याधीचे प्रामुख्याने तीन प्रकार आहेत. १. मूळव्याध किंवा पाइल्स, २. गुदभ्रंश किंवा फिशर आणि ३. फिश्चुला किंवा भगंदर.

पहिल म्हणजे मूळव्याध किंवा पाइल्स. यात कोंब येतात. त्यातून रक्तस्राव होतो. काही वेळेस वेदना नसू शकतात. दुसरा प्रकार म्हणजे गुदभ्रंश किंवा फिशर. या प्रकारात गुदमार्गाजवळ जखम होते. रक्तस्राव कमी असतो. मात्र, वेदना प्रचंड असतात. तर तिसऱ्या प्रकाराला फिश्चुला किंवा भगंदर म्हणतात. यात गुदमार्गाच्या बाजूला गाठ येते. त्यात पस तयार होतो. पस वाहून गेला की वेदना कमी होतात. त्यामुळे याकडे अनेकदा दुर्लक्ष होते.

लेसर हेमोरायडायप्लास्टी उपचार पद्धती -

लेसर हेमोरॉइडॉइडोप्लास्टी ही ग्रेड 2 आणि ग्रेड 3 पाईल्सच्या प्रारंभिक अवस्थेसाठी प्राधान्य देण्यात आलेली उपचार पध्दती आहे. ही प्रक्रिया लहान जंतुनाशक अंतर्गत केली जाते आणि यास कमी कालावधी लागतो. नैसर्गिक गुदद्वाराच्या उघडण्याद्वारे, लेसर ऊर्जेचा वापर विशिष्ट त्रिज्यात्मक उत्सर्जक फायबरद्वारे केला जातो. लेझर ऊर्जेचे नियंत्रित उत्सर्जन हॅमरोहाइडल वस्तुमानास आकुंचन करणाऱ्या बाष्पीभवनास कारणीभूत ठरते.

इंट्रा-हेमोरॉइडल लेसर कोग्युलेशन किंवा लेझर हेमोरहाइडोप्लास्टी (एलएचपी) ही 30 मिनिटांची नवीन उपचार पध्दती आहे. ही उपचारपध्दती तांत्रिकदृष्ट्या सोपी, कमीतकमी हल्ल्याची, सुरक्षित आणि प्रभावी अशी प्रक्रिया आहे. पारंपारिक ओपन सर्जिकल हेमोरॉइडक्टॉमीच्या तुलनेत लेझर पध्दतीला अधिक प्राधान्य दिले जाते. प्रक्रियेनंतर लवकरच काम पुन्हा सुरू केले जाऊ शकते.

रक्तस्त्राव, वेदना, स्टेनोसिस आणि पुनरावृत्ती टाळण्यासाठी हे सुरक्षित तंत्र आहे. या शस्त्रक्रियेनंतर रुग्णालयाची भेट कमी संसर्गाची शक्यता कमी आहे, तर मूळव्याधांकरिता ओपन शस्त्रक्रिया रक्तस्त्राव ही गुंतागुंत, वेदना आणि संसर्गाशी संबंधित आहे ज्यामुळे रुग्णालयात दीर्घकाळासाठी दाखल करावे लागू शकते.

(लेखक दिलीप भोसले हे मुंबईतील अपोलो स्पेक्ट्रा हॉस्पिटलमध्ये जनरल सर्जन आहेत.)