तर काय?

प्रश्र्न - वर्षापूर्वी मला छोटा अपघात झाला होता. माझ्या एका गुडघ्याला मार बसला. तपासण्या केल्या असता मोठी इजा झाली नसल्याचे निष्पन्न झाले. तेव्हा थोड्या गोळ्या घेतल्या. पण आता गुडघ्यावर पहिल्यासारखा भार देता येत नाही. चालल्यावर कधी कधी कटकट आवाज येतो. यावर काही उपाय सुचवावा.

- अर्जुन लोंढे, पुणे

उत्तर - अपघात झाल्यावर तेथे वात वाढतो असा आयुर्वेदात उल्लेख आहे. कुठल्याही प्रकारच्या वेदनाशामक वा सूज कमी करणाऱ्या गोळ्या घेतल्या तरी तेथील वात कमी होत नाही. वात कमी होण्यासाठी वातशामक उपचार करावे लागतात. सध्या असा विचार केला जात नसल्यामुळे बऱ्याचदा अपघातानंतरही लोकांना बरीच वर्षे दुखणे, मार लागलेली जागा कमकुवत वाटणे अशा प्रकारचे त्रास जाणवू शकतात.

गुडघ्यावर दिवसातून २-३ वेळा संतुलन शांती सिद्ध तेल नक्की लावण्यास सुरुवात करावी. तसेच आठवड्यातून २-३ वेळा संतुलन रोझ ब्यूटी सिद्ध तेल गुडघ्यावर मागे-पुढे हलक्या हाताने जिरवावे. अशा स्थानिक अभ्यंगामुळे तेथील वात कमी व्हायला मदत मिळेल. आठवड्यातून १-२ वेळा तरी संपूर्ण पायाला खालून वर हलक्या हाताने संतुलन अभ्यंग सेसमी सिद्ध तेल लावावे, जेणेकरून तेथील स्नायू व टेंडन्सला मदत मिळू शकेल.

खारकेची पूड टाकून उकळलेले दूध आठवड्यातून २-३ वेळा घेणे योग्य ठरेल. यासाठी एक कप दुधात पाव कप पाणी व एक चमचा खारकेची पूड टाकावी, मंद आचेवर पाणी उडून जाईपर्यंत उकळावे. नंतर यात संतुलन चैतन्य कल्प घालून प्यावे. तज्ज्ञ वैद्यांच्या मार्गदर्शनाखाली पायाला पत्रपिंडस्वेद करण्याचा उपयोग होऊ शकेल. संतुलन वातबल गोळ्या व मॅरोसॅनसारखे रसायन घेण्याचा उपयोग होईल.

प्रश्र्न - माझी मुलगी तीन वर्षांची आहे. तिच्या चेहऱ्यावर गेल्या ३-४ महिन्यांपासून पांढरे डाग दिसत आहेत. यासाठी काय उपाय करता येईल ते सुचवावे.

- रमण कोकाटे, नगर

उत्तर - लहान मुलांमध्ये चेहऱ्यावर दिसणारे पांढरे डाग हे जंतांचे निदर्शक असू शकते. मुलीचे वय तीन वर्षे असल्यामुळे तिला हात धुतल्यावरच अन्नाला हात लावावा किंवा तोंडात घालावा हे शिकवणे सुरू करावे. जंतांच्या दृष्टीने व पचन व्यवस्थित राहण्याच्या दृष्टीने तिला सकाळ संध्याकाळ संतुलन बाल हर्बल सिरप व अर्धा अर्धा चमचा विडंगारिष्ट सकाळ-संध्याकाळ द्यायला सुरुवात करावी.

बाजारातून चांगल्या प्रतीचे वावडिंग आणून त्याचे चूर्ण करून बाटलीत भरून ठेवावे. एकदोन चिमूट वावडिंगाचे चूर्ण थोड्या मधात मिसळून रोज सकाळी तिला देणे सुरू करावे. बरोबरीने प्रवाळपंचामृत मोतीयुक्त ही अर्धा अर्धी गोळी सकाळ- संध्याकाळ देणे सुरू करावी. त्वचा तज्ज्ञांकडे जाऊन पांढऱ्या डागांमागे अन्य काही कारण आहे का हे पाहणे इष्ट राहील. एकूणच आरोग्याच्या दृष्टीने चुकीचे चीज, पनीर, चिप्स, कुकीज् तिच्या खाण्यात येणार नाही याची काळजी घ्यावी.