Breast cancer : स्त्रियांनाच नाही तर पुरुषांनाही होतो स्तनाचा कर्करोग

मुंबई : पुरुषांमध्ये स्तनाच्या कर्करोगाचे प्रमाण स्त्रियांच्या स्तनाच्या कर्करोगाच्या एकूण संख्येपैकी 1% आहे. त्यामुळे पुरुषांना स्तनाचा कर्करोग होऊ शकतो या वस्तुस्थितीची जाणीव फारच अंधुक आहे.

पुरुषांमध्‍ये स्तनाची ऊती चांगली विकसित झालेली नसते किंवा त्यात खूप लोब्यूल नसतात, म्हणून हा एक प्रकारचा प्राथमिक अवयव असतो, जसे की महिलांमध्ये तो एक चांगला विकसित झालेला अवयव असतो जो कार्यशील असतो. या फरकाचे कारण म्हणजे इस्ट्रोजेन हा संप्रेरक जो स्त्रियांमध्ये प्रमुख संप्रेरक आहे.

तरीही, पुरुषांना स्तनाच्या कर्करोगाचा धोका कसा संभवतो हे सांगत आहेत वोक्हार्ट रुग्णालयाच्या ब्रेस्ट कॅन्सर सर्जन डॉ. मेघल संघवी.

पुरुषांमध्ये स्तनाच्या कर्करोगाचे धोके खालीलप्रमाणे आहेत :

1) क्लाइनफेल्टर सिंड्रोम : हा सिंड्रोम असलेले पुरुष अतिरिक्त X क्रोमोसोमसह जन्माला येतात आणि इतर पुरुषांच्या तुलनेत इस्ट्रोजेनची पातळी जास्त असते. परिणामी,ते गायनेकोमास्टिया विकसित करू शकतात, ज्यामुळे पुरुषांमध्ये स्तनाच्या ऊतींची वाढ होते. या सिंड्रोममुळे स्तनाचा कर्करोग होण्याची शक्यता इतर सामान्य पुरुषांपेक्षा 20-60 पटीने वाढू शकते.

2) अनुवांशिक परिवर्तन जसे की CHEK2, PTEN आणि PALB2 जनुकांमुळे पुरुषांमध्ये स्तनाचा कर्करोग होऊ शकतो.

3) खाली उतरणारा अंडकोष असणे, एक किंवा अधिक अंडकोष शस्त्रक्रियेने काढून टाकणे किंवा प्रौढ म्हणून गालगुंड असणे ज्यामुळे वृषणाचा आकार कमी होऊ शकतो. नर हार्मोन टेस्टोस्टेरॉन कमी होण्यास आणि पुरुषांमध्ये महिला हार्मोन इस्ट्रोजेन वाढण्यास कारणीभूत असलेल्या कोणत्याही गोष्टीचा सारांश दिल्यास त्यांना स्तनाचा कर्करोग होण्याचा धोका वाढतो.

पुरुष आणि स्त्रियांमध्ये स्तनाच्या कर्करोगासाठी इतर सामान्य जोखीम घटक आहेत जसे की,

1) वाढत्या वयामुळे स्तनाचा कर्करोग होण्याची शक्यता वाढते

2) बीआरसीए1 आणि बीआरसीए2 जनुकांच्या अनुवांशिकतेमुळे स्तनाचा कर्करोग होण्याची शक्यता वाढते.

3) जवळच्या नातेवाईकामध्ये स्तन कर्करोगाचा कौटुंबिक इतिहास असणे.

डॉ मेघल संघवी, ब्रेस्ट कॅन्सर सर्जन, वोक्हार्ट हॉस्पिटल, यांच्या मते स्त्रियांमध्ये स्तनाच्या कर्करोगाच्या तुलनेत पुरुषांमध्ये स्तनाचा कर्करोग फारच दुर्मिळ असल्याने आणि त्यांच्या स्तनाच्या ऊतींच्या हार्मोनल वातावरणामुळे पुरुषांना स्तनाचा कर्करोग होण्याची शक्यता महिलांच्या तुलनेत नेहमीच कमी असते परंतु गेल्या दशकभरात आम्ही पुरुषांमध्‍ये स्तनाचा कर्करोग पाहिला आहे स्तनाच्या कर्करोगाची संथ वाढ होणे हे आरोग्य जागरूकता वाढवण्यामुळे शक्य झाले आहे.

अनुवांशिक बदल/म्युटेशन्स जे वाढत आहेत, आणि ते आरोग्य संस्थांद्वारे चांगल्या डेटा देखभालीमुळे देखील असू शकतात तर भारतासारख्या विकसनशील देशांमध्ये स्तनाच्या कर्करोगाची अनेक प्रकरणे कमी नोंदवली जातात. तर ग्रामीण भागात जनजागृतीचा खूपच अभाव आहे.

पुरुषांमध्ये स्तनाच्या कर्करोगाची चिन्हे आणि लक्षणे स्त्रियांप्रमाणेच असतात

1) वेदनारहित स्तनाची गाठ

२) स्तनाचा आकार किंवा ऊतक वाढणे

३) स्तनाग्र स्त्राव विशेषत: रक्ताचे डाग असतात

4) त्वचेतील बदल आणि स्तनाच्या त्वचेवर सूज येणे

5) सुस्पष्ट ऍक्सिलरी नोड्स

हे पुरुषांमध्ये ओळखणे खूप सोपे आहे कारण ते स्तनाच्या ऊतींच्या कमतरतेमुळे ठळक लक्षणे बनतात अन्यथा पुरुषांमध्ये वरील जोखीम घटक, चिन्हे आणि लक्षणांबद्दल जागरूकता पसरवणे आणि लोकांमध्ये स्वयं-स्तन तपासणीचा प्रसार करणे आवश्यक आहे आणि उच्च जोखमीच्या श्रेणीत येणाऱ्यांमध्ये दरवर्षी क्लिनिकल स्तन तपासणीसाठी पुढे येण्यास प्रोत्साहित करणे आवश्यक आहे.

शेवटी, पुरुषांना स्तनाचा कर्करोग होत नाही ही सर्वात मोठी समज खोडून काढली पाहिजे. पुरुषांमध्ये स्तनाच्या कर्करोगावर कोणताही इलाज नाही ही दुसरी समज, पुरुषांमध्ये स्तनाच्या कर्करोगाचा उपचार स्त्रियांप्रमाणेच आहे, शस्त्रक्रिया, केमोथेरपी, रेडिएशन थेरपी आणि हार्मोन थेरपीच्या टप्प्यावर आधारित बहुविध उपचार पद्धती आहे.

स्तनाचा कर्करोग बरा होणे आवश्यक आहे आणि त्यामुळे कारणे, जोखीम घटक, लक्षणे याविषयी जाणून घेणे फार महत्वाचे आहे म्हणूनच स्क्रीनिंग किंवा आरोग्य तपासणीसाठी डॉक्टरांचा केव्हा आणि किती लवकर संपर्क साधावा हे फार महत्वाचे आहे.