पाडकामात ''ऐतिहासिक'' शिल्पांचा शोध

पाडकामात ‘ऐतिहासिक’ शिल्पांचा शोध
ब्रिटिशकालीन रुग्णालयाच्या जागेत सापडले दुर्मिळ अवशेष

ठाणे शहर, ता. १७ (बातमीदार) : प्रादेशिक मनोरुग्णालयाच्या जागेवर भव्य नवीन इमारत उभारण्याचे काम सुरू असून, जुने बांधकाम पाडत असताना रुग्णालयाच्या आवारातील एका बंद बंगल्याजवळ तीन जुनी शिल्पे आढळून आली आहेत. ही शिल्पे शेकडो वर्षे जुनी असल्याचा अंदाज असून, इतिहासप्रेमींमध्ये त्यांची माहिती जाणून घेण्याची उत्सुकता वाढली आहे.

ठाणे आणि मुलुंडच्या मध्यभागी असलेले हे प्रादेशिक मनोरुग्णालय १९०१ मध्ये ब्रिटिशकालीन काळात सुरू झाले होते. आता नव्या इमारतीसाठी जुने बांधकाम पाडत असताना ही कलात्मक शिल्पे सापडली. शिल्प १ व २ ही शिल्पे एका पुरुष आणि दोन महिलांच्या चेहऱ्याची आहेत, तर तिसरे शिल्प हे सुमारे अडीच ते तीन फूट उंच आणि सव्वा ते दीड फूट रुंद दगडावर कोरलेले आहे. यावर डोक्यावर पगडी घातलेले संत (वा शिष्य), त्यांच्या शेजारी उभा असलेला शिष्य आणि बाजूला उभी असलेली नर्तिका अशा तिन्ही प्रतिमा अतिशय प्राचीन कलाशैलीत साकारलेल्या आहेत.

प्राथमिक अंदाजानुसार हा दगड अतिशय प्राचीन असण्याची शक्यता आहे. यापूर्वीही परिसरात ब्रिटिशकालीन मुखवट्यांचे दगड आढळले होते, त्यामुळे जागेत अजूनही ऐतिहासिक अवशेष दडलेले असण्याची शक्यता आहे. रुग्णालय प्रशासनाकडे परिसरातील इतिहासाशी संबंधित कोणतीही नोंद उपलब्ध नसल्यामुळे, या शिल्पांचा नेमका उगम, काळ आणि सांस्कृतिक संदर्भ जाणून घेण्यासाठी अभ्यास करण्याची मागणी इतिहास अभ्यासक करत आहेत. इतिहास अभ्यासक सदाशिव टेटविलकर यांच्या मते, ही शिल्पे जैन मंदिराच्या कामात वापरली जाणाऱ्या शिल्पांसारखी असून, त्यांचा जैन मंदिराशी किंवा संस्कृतीशी संबंध असू शकतो.

शिल्पांचे आवारातच जतन
प्रादेशिक मनोरुग्णालयाचे अधीक्षक डॉ. नेताजी मुळीक यांनी यावर प्रतिक्रिया दिली की, रुग्णालयाला ब्रिटिशकालीन वारसा आहे. सध्या नव्या इमारतीसाठी जुने पाडकाम सुरू आहे. त्यात आढळलेल्या या शिल्पांचे आवारातच जतन केले जाईल, असा प्रयत्न आम्ही करणार आहोत.