कधीच न आटलेली बारा मोटेची विहीर

सोलापूर - तीव्र उन्हाळ्याने धरणे तळाला गेली आहेत, विहिरी आटल्या आहेत. पाण्यासाठी माणसे दाहीदिशा फिरत असताना साताऱ्याजवळची लिंब गावातील इतिहासकालीन बारा मोटेची विहीर गेली ३०० वर्षे कधीच आटली नाही. सन १७१९ मध्ये बांधकामाला सुरवात झालेल्या या विहिरीला ३०० वर्षे झाली आहेत. इतिहासाची साक्ष देणारी ही विहीर आजही पिण्याच्या आणि शेतीच्या पाण्यासाठी तितकीच उपयोगी पडत आहे.  

ही विहीर संभाजीराजे यांचे सुपुत्र शाहू महाराज (पहिले शाहू महाराज) यांच्या काळात बांधली आहे. बांधकाम सन १७१९ ते १७२४ यादरम्यान शाहू महाराजांची पत्नी वीरूबाई यांच्या देखरेखीखाली झाले. विहिरीची खोली ११० फूट असून रुंदी साधारण ५० फूट आहे. लिंब गाव परिसरात आमराईच्या पाणी व्यवस्थेसाठी ही विहीर बांधली गेली. विहीर शिवलिंगाच्या आकाराची आहे. ती भुयारी राजवाडाच वाटते. विहिरीत उतरायला आलिशान जिना आणि भव्य कमान आहे. विहिरीवर १५ मोटा बसवण्याची सोय दिसते. प्रत्यक्ष १२ मोटा चालत असत. त्यामुळे तिला बारा मोटेची विहीर म्हणतात, असे येथील गाइड रवी वर्णेकर यांनी सांगितले. 

आता विहिरीवर आसपासची शेती भिजते. लोकांची पिण्याच्या पाण्याची गरज विहीर भागवते. ही ऐतिहासिक विहीर पाहण्यासाठी अनेक पर्यटक येतात. अष्टकोनी मुख्य विहीर आणि जोडून आयताकृती उपविहीर या दोन्ही विहिरींना जोडणारी इमारत म्हणजे एक महाल आहे. आलिशान जिना उतरून खाली महालाच्या तळमजल्यावर जाता येते.

सोलापुरातील २० जणांच्या पर्यटकांच्या अभ्यासगटाने नुकतीच शिवकालीन इतिहासाची साक्षीदार असलेली ही ‘बारा मोटेची विहीर’ पाहिली. आम्ही चकित झालो. हेमाडपंथी बांधकाम असलेली ही विहीर परिसरासाठी उपयोगी आहे. 
- तिपय्या हिरेमठ, पर्यटक, सोलापूर