महापालिका निवडणूक वेळेतच

पिंपरी, ता. २८ ः स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुका ३१ जानेवारी २०२६ पूर्वी घ्याव्यात, अशी कालमर्यादा सर्वोच्च न्यायालयाने ठरवून दिली आहे. शिवाय ५० टक्के आरक्षण मर्यादा न ओलांडलेल्या संस्थांच्या निवडणुकांना स्थगिती नाही, असा आदेशही शुक्रवारी दिला. त्यामुळे पिंपरी चिंचवडची निवडणूक नियोजित वेळेत होण्याचा मार्ग मोकळा झाला आहे. कारण, महापालिका निवडणुकीसाठी काढलेल्या सोडतीत ५० टक्क्यांपेक्षा कमी अर्थात ४४.५३ टक्के आरक्षण आहे.
पिंपरी चिंचवड महापालिकेत १४ मार्च २०२२ पासून प्रशासकीय कारभार सुरू आहे. राज्य सरकारने महापालिका आयुक्तांची प्रशासक म्हणून नियुक्ती केली आहे. कारण, २०१७ मध्ये निवडून आलेल्या पदाधिकाऱ्यांची मुदत १३ मार्च २०२२ रोजी संपली आहे. मात्र, कोविड प्रतिबंधक नियम, राज्यातील बदलती राजकीय समीकरणे आणि इतर मागासवर्गीय (ओबीसी) आरक्षणाचा न्यायप्रविष्ट प्रकरण यामुळे वेळेत निवडणूक होऊ शकली नाही. आता ३१ मार्च २०२६ पूर्वी निवडणूक स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुका घेण्याचा आदेश सर्वोच्च न्यायालयाने दिला आहे. त्यानुसार राज्य सरकारने २०१७ प्रमाणेच चार सदस्यीय प्रभाग रचना ठेवून निवडणूक घेण्याचा निर्णय घेतला. त्यानुसार राज्य निवडणूक आयोगाने १२८ जागांसाठी ३२ प्रभागांची आखणी केली. त्यावर हरकती व सूचना घेऊन अंतिम प्रभाग रचना जाहीर केली आहे. सध्या पिंपरी, चिंचवड, भोसरी विधानसभा मतदारसंघ आणि भोर विधानसभा मतदारसंघात समाविष्ट ताथवडेगाव यांच्या मतदार याद्या फोडून प्रभागनिहाय रचना केली. त्यांची प्रारूप मतदारयाद्या प्रसिद्ध केल्या आहेत. त्यांवर तीन डिसेंबरपर्यंत नागरिकांकडून हरकती व सूचना मागवल्या आहेत. शुक्रवारी (ता. २८) सर्वोच्च न्यायालयाच्या आदेशानुसार निवडणूक नियोजित वेळेत होण्याचा मार्ग मोकळा झाला आहे.

पिंपरी चिंचवडची स्थिती
- प्रभाग ः ३२
- जागा ः १२८
- मतदार ः १७,१२,१५१
- लोकसंख्या ः १७,२७,६९२
(२०२१ मध्ये जनगणना न झाल्याने २०११ ची लोकसंख्या गृहित धरून निवडणूक होत आहे)

असे आहे आरक्षण
अनुसूचित जाती (एससी) ः २० (१०)
अनुसूचित जमाती (एसटी) ः ३ (२)
इतर मागासवर्गीय (ओबीसी) ः ३४ (१७)
सर्वसाधारण (खुल्या) ७१ ः (३५)
(कंसात आकडे संबंधित संवर्गातील महिलांसाठी ५० टक्के प्रमाणे आरक्षित जागांचे आहेत)

असे ठरते आरक्षण
- एससी ः एससी लोकसंख्या (२,७३,८१०) भागिले (÷) एकूण लोकसंख्या (१७,२७,६९२) गुणिले (×) एकूण सदस्य संख्या (१२८) बरोबर (=) आरक्षित जागा (२०)
- एसटी ः एसटी लोकसंख्या (३६,५३५) भागिले (÷) एकूण लोकसंख्या (१७,२७,६९२) गुणिले (×) एकूण सदस्य संख्या (१२८) बरोबर (=) आरक्षित जागा (३)
- ओबीसी ः २७ टक्के आरक्षणानुसार एकूण सदस्य संख्या (१२८) गुणिले (×) आरक्षण टक्केवारी (२७) भागिले (÷) १०० बरोबर (=) आरक्षित जागा (३४)
- महिलांसाठी ः एकूण जागांच्या (१२८) ५० टक्के (६४). यामध्ये संबंधित प्रवर्गातील आरक्षित जागांमधील ५० टक्के जागा महिलांसाठी आरक्षित केल्या जातात.
(आरक्षण निश्चित होण्याच्या नियमानुसार पिंपरी चिंचवड महापालिकेत एससी, एसटी, ओबीसी मिळून ५७ जागा आरक्षित होतात, एकूण जागांच्या तुलनेत हे प्रमाण ४४.५३ टक्के आहे.)

राज्य निवडणूक आयोगाची तयारी
- पिंपरी चिंचवड महापालिकेच्या १२८ जागांसाठी चार सदस्यीय
प्रभाग रचनेनुसार ३२ प्रभागांची रचना
- प्रारूप प्रभाग रचनेवरील हरकती व सूचनांवर सुनावणी होऊन अंतिम प्रभाग रचना जाहीर
- निवडणूक आयोगाच्या नियमांनुसार एससी, एसटी, ओबीसी आणि महिलांसाठी आरक्षण सोडत काढली

- आरक्षण सोडतीवरील हरकती व सूचनांवर सुनावणी प्रलंबित
- विधानसभा मतदारसंघातील मतदारयाद्या एकत्रित करून प्रभागनिहाय प्रारूप मतदारयाद्या जाहीर
- प्रारूप मतदार याद्यांवर हरकती व सूचना नोंदीसाठी ३ डिसेंबरपर्यंत मुदत
- मतदान केंद्रनिहाय २२ डिसेंबर रोजी मतदार यादी प्रसिद्ध होणार