पैसे छापून देणारे यंत्र मिळाले तर...?

खरोखरच जर आपल्याला कोणी पैसे छापून देणारे यंत्र विकत देणार असेल तर... अरे व्वा! किती मज्जा येईल ना? असे होणार असेल तर हे यंत्र घेण्यासाठी अनेक जण आनंदाने उड्या मारत तयार होतील. विकत घ्यावे लागणार असले तरी पैसेच छापून देणार असल्याने किमतीचा प्रश्न उरतो कोठे?

वॉरेन बफे म्हणतात, Price is what you pay; value is what you get.

एखाद्या व्यवहारात खरेदीसाठी आपण देतो ती किंमत असते. मात्र, मोबदल्यात आपल्याला किमतीच्या तुलनेत किती फायदा होत आहे, हे त्याचे खरे मूल्य असते. पैसे छापून देणारे यंत्र मिळाले तर काही जण विचार करतील, की कितीही महाग असले तरी हे यंत्र पैसेच छापून देणार असल्याने किमतीपेक्षा अशा संधीचा फायदा घेणे महत्त्वाचे आहे. पण अशा गडबडीने केलेल्या व्यवहारात मोठे नुकसान होऊ शकते. कारण व्यवहार करण्याआधी असे यंत्र किती काळ आणि कशा पद्धतीने काम करू शकते, हे पण लक्षात घेणे अत्यंत आवश्यक आहे. समजा, या यंत्राची किंमत १० लाख रुपये आहे, अशी कल्पना करा. हे मशीन १० वर्षे काम करू शकते आणि दर महिन्याला १० हजार रुपये छापून देऊ शकते. अरेच्या!... म्हणजे वर्षाला केवळ १ लाख २० हजार असे दहा वर्ष म्हणजेच १० वर्षांत १२ लाख रुपये मिळणार. १० लाख रुपयांचे यंत्र घेऊन केवळ २ लाख रुपये वाढून मिळणार आहेत आणि ते सुद्धा १० वर्षांत! हा काही फार मोठ्या फायद्याचा सौदा नाही.

समजा हेच यंत्र २ लाख रुपयांमध्ये मिळाले, तर मात्र दरमहा १० हजार म्हणजे २० महिन्यांतच आपली मुद्दल आपल्याला परत मिळून पुढील अनेक वर्षे उत्तम परतावा मिळू शकेल. अशा प्रकारे भविष्यात मिळणारी रक्कम आणि यंत्र विकत घेण्यासाठी लागणाऱ्या किमतीचा विचार केल्याने सौदा फायद्याचा का तोट्याचा, हे लक्षात येऊ शकते.