Premium| Ladakh’s Night Sky Sanctuary: ताऱ्यांच्या जादुई दुनियेत एक सफर

प्रतिनिधि लडाखमधील हानले गावातील ‘नाइट स्काय सँक्च्युअरी’ आपल्याला ताऱ्यांच्या अद्भुत जगात हरवून टाकते. मखमली काळ्या आकाशात लखलखणारे लाखो तारे, मंदाकिनीच्या शुभ्र पट्ट्याचं मोहक सौंदर्य मनाला भारावून टाकत आपल्याला आकाशगंगेचाच प्रवासी असल्याचा फील देते....रात्रीच्या मिट्ट काळोखात डोळे उघडून आकाशाकडे पाहिलंय कधी? कधीकधी हे आकाश एखाद्या रहस्यमय पुस्तकासारखं दिसतं. लाखो-करोडो तारे, तेजोमेघ, आपल्या मंदाकिनी आकाशगंगेचा शुभ्र पांढरा झगमगणारा पट्टा... क्षितिजापर्यंत पसरलेला! पण, प्रकाश-प्रदूषणात जगणाऱ्या आपल्यापैकी बहुतेक शहरवासीयांना आकाशातलं हे मनोहारी दृश्य अनुभवायला मिळत नाही. धुळीचं, धुराचं, कृत्रिम प्रकाशाचं प्रदूषण या आकाशदर्शनात अडथळा आणतं. या साऱ्या प्रदूषकांना दूर ठेवत ताऱ्यांच्या दुनियेत हरवून जाण्याची एक जागा आहे... लडाखमधील हानले नाइट स्काय सँक्च्युअरी!होय! अभयारण्य आहे हे! अभयारण्य म्हटलं, की आपल्या डोळ्यासमोर येतात हिरवीगार झाडं, पक्ष्यांचा किलबिलाट, हरणांचे सतत भिरभिरणारे डोळे आणि झाडीतून हळूच दबक्या पावलाने येऊन डोकावणारा एखादा वाघ! पण, इथे ना वाघ आहेत, ना हरणं. इथे आहेत तारे! तेही लाखो-करोडोंच्या संख्येने. आणि ते पाहण्यासाठी तुम्हाला जायचंय लडाखमधील हानले गावात. हानले नाइट स्काय सँक्च्युअरी हा चांगथांग अभयारण्याचा हा एक भाग आहे..समुद्रसपाटीपासून साडेचार हजार मीटर उंचीवर वसलेल्या या छोट्याशा शांत गावातून आकाशभर पसरलेली ताऱ्यांची दुनिया मनसोक्त अनुभवता येते कारण इथं धूलिकणांचं प्रदूषण नाही, कृत्रिम प्रकाशाचा झगमगाट नाही आणि चकाकणाऱ्या जाहिरातींच्या फलकांचा त्रास नाही. येथे अनुभवता येते ती फक्त शांतता, जाणवतो तो अंगाला झोंबणारा थंडगार वारा.हानले ही केवळ भारतातीलच नाही, तर आग्नेय आशियातील पहिली नाइट स्काय सँक्च्युअरी आहे. आपण प्राणी बघायला दिवसा जातो, पण इथे मात्र रात्रीच जावं लागतं. या अभयारण्यात तुम्ही नुसत्या डोळ्यांनीच नव्हे, तर टेलिस्कोपद्वारेदेखील ग्रह, तारे, तेजोमेघ, तारकापुंज आणि मंदाकिनी आकाशगंगेचा पट्टाही पाहू शकता. इथे जगातील दुसऱ्या क्रमांकाचा सर्वात उंच ऑप्टिकल टेलिस्कोप आहे. आणि केवळ ऑप्टिकलच नाही, तर इन्फ्रारेड आणि गॅमा-रे टेलिस्कोपसाठीही सुविधा आहेत..Premium| Butterfly Village: सीमाताईंचा अनोखा उपक्रम, फुलपाखरांसाठी साकारलं गाव!.हानलेचं आणखी एक वैशिष्ट्य म्हणजे इथे प्रकाशाचं प्रदूषण अत्यंत काटेकोरपणे नियंत्रित केलं गेलं आहे. हानले गावातील घरांमध्ये पिवळसर प्रकाश वापरण्यात येतो, कारण त्याचा ताऱ्यांच्या निरीक्षणावर परिणाम होत नाही. रस्त्यांवरचे दिवे जमिनीकडे झुकवून लावले जातात. त्यामुळे प्रकाश आकाशात पसरत नाही. खरंतर या गावाने आपलं आकाश जपून ठेवलंय!नाइट स्काय सॅन्क्चुअरीमधून तुम्हाला फक्त तारेच दिसतात असं नाही, तर इथलं शांत वातावरण, थंडगार हवा आणि पर्वतरांगांचा नजारा मन मोहून टाकतो. इथे उभं राहिलं, की जणू काही तुम्ही पृथ्वीवर नसून, थेट अवकाशातच तरंगत आहात असं वाटतं..Premium| Goa’s Iron Lady: गोव्याच्या पर्यावरण संरक्षणाची लढवय्या नॉर्मा अल्वारेस!.हा प्रकल्प फक्त पर्यटकांसाठी नाही, तर खगोलशास्त्रज्ञांसाठीही महत्त्वाचा आहे. जगभरातील शास्त्रज्ञ इथे येऊन खगोलीय घटकांचा अभ्यास करू शकतात. त्यासाठी आवश्यक त्या सर्व सुविधा येथे उपलब्ध आहेत. ‘भारतीय खगोल भौतिकी संस्थान’, ‘लडाख स्वायत्त पर्वतीय विकास परिषद’ आणि ‘लडाख केंद्रशासित प्रदेश प्रशासन’ यांच्या संयुक्त प्रयत्नांतून हा प्रकल्प उभा राहिला आहे. हा प्रकल्प फक्त खगोलशास्त्रालाच नव्हे, तर स्थानिक अर्थव्यवस्थेलाही हातभार लावेल..सकाळ+ चे सदस्य व्हा ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.