मुलांच्या भावविश्वाचा आदर करणारे चासकर गुरुजी

पुणे - शाळेत चक्क गप्पांचा तास? हो! हा अभिनव प्रयोग करण्याची कल्पकता भाऊसाहेब चासकर यांनी दाखवली. त्यातून विद्यार्थ्यांना अभिव्यक्तीची चव कळली. आपापल्या अनुभवांबद्दल ते बोलू लागले. आणखी सजगपणे अनुभव घेण्याचा छंदच जणू त्यांना जडला. त्यातूनच शिकत जाण्याची वाट उलगडत गेली.

- ताज्या बातम्यांसाठी डाऊनलोड करा ई-सकाळचे ऍप

- पुण्याच्या बातम्या वाचण्यासाठी येथे ► क्लिक करा

जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा, वीरगाव (ता. अकोले, जि. नगर) येथे सहायक शिक्षक म्हणून कार्यरत असलेले भाऊसाहेब चासकर चोवीस वर्षांपासून अध्यापन करत आहेत. त्यांनी मुलांच्या भावविश्वाचा आदर करून योजलेले अनेक यशस्वी प्रयोग कित्येक शिक्षक व पालकांना मार्गदर्शक ठरले आहेत. 

आरोग्य सुविधांचे ‘ऑपरेशन’ गरजेचे! 

चासकर म्हणाले, ‘ग्रामीण व आदिवासी भागांतील विद्यार्थ्यांसाठी शिक्षण जास्तीत जास्त आनंददायी व्हावं, म्हणून माइंड मॅपसारख्या वैशिष्ट्यपूर्ण संकल्पना राबविल्या. मुलांना काय कळतं, हा मोठ्या माणसांच्या मनातील गैरसमज हाच बालशिक्षणात अडसर होऊन बसतो. मुलांचं भावविश्व, अनुभवविश्व हेच त्यांच्या शिकण्याचं साधन बनलं पाहिजे. नुसता भाकरी हा शब्द एकदा गप्पांसाठी पुढे केला. त्यावरून भाकरी कोणकोणत्या धान्यांपासून, कशी करतात, तिचा आकार, ती करणाऱ्या आई-आजीशी असलेलं नातं, भूक, पाणी वगैरे केवढे तरी शब्द मुलं बोलत गेली. त्यांच्या मनातला भाषिक नकाशा अशा प्रकारे समोर येतो. एकाचं ऐकून दुसऱ्याला वेगळं काही जाणवतं. अभिव्यक्तीतून आत्मविश्वास वाढतो. परिसरातील संदर्भ घेऊन आपलं आपण खूप काही शिकतो, हे मुलांना उलगडतं. लादलेल्या, अनोळखी विषयांचा येणारा कंटाळा वाटणारं शिक्षण आशयघन होण्यासाठी हे प्रयत्न आहेत.’

हतबल प्रशासनापुढे ‘जम्बो’ समस्या!

चासकरांनी असंही सांगितलं की, हरिश्‍चंद्र गडावर प्लॅस्टिकचा कचरा गोळा करायला आम्ही गेलो. तो कचरा तर मुलांनी व्यवस्थित जमवून खाली आणलाच, पण तेथील विविध प्रकारच्या वनस्पतींचं निरीक्षण हा विषय त्यांना फारच आवडला. पर्यावरणाबाबत वरवरच्या निबंध किंवा भाषणापेक्षा यातून तो विषय जिव्हाळ्याचा झाला. शेतीसंबंधीचे पारिभाषिक शब्द मरणपंथाला लागले आहेत, हे लक्षात घेऊन त्यांची माहिती वडीलधाऱ्यांकडून जमवण्याचा प्रकल्प केला. त्यातून अडीच हजारांहून अधिक शब्द, म्हणी, गाणी, कोडी, उखाण्यांचं संकलन झालं. प्रमाण भाषेच्या दडपणाखाली गुदमरण्याऐवजी मुलं बोलत असलेली त्या - त्या घर व परिसरातील भाषा मला महत्त्वाची वाटते. मुलांच्या भाषेतील लावण्य व सखोलता दाखवणारे अनेक प्रयोग बऱ्याच ठिकाणी झाले आहेत. मी अशा समविचारी शिक्षकांच्या कामाचं महत्त्व संधी मिळेल, तेव्हा परोपरीने सांगतो.

Edited By - Prashant Patil