बारामती, इंदापूर मिलिपीड कीटकाचा प्रादुर्भाव

काटेवाडी, ता. १८ : बारामती आणि इंदापूर तालुक्यातील शेतकऱ्यांना सध्या मिलिपीड (डिप्लोपोडा वर्गातील आर्थ्रोपोडा) या कीटकाच्या प्रादुर्भावाचा सामना करावा लागत आहे. स्थानिक भाषेत ‘पैसा’ किंवा ‘वाणी’ म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या या निशाचर कीटकामुळे खरीप पिकांना, विशेषतः सोयाबीन, कापूस, मूग, उडीद आणि मका यांसारख्या पिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान होत आहे. दमट हवामान आणि पावसामुळे या कीटकाची संख्या अनियंत्रितपणे वाढत असून, शेतकऱ्यांनी तातडीने नियंत्रण उपाययोजना कराव्यात, असे आवाहन कृषी तज्ज्ञांनी केले आहे.

इंदापूर येथील महात्मा फुले कृषी विज्ञान केंद्राचे संचालक डॉ. राजेंद्र वाघमोडे यांनी सांगितले की, मिलिपीड हे सेंद्रिय पदार्थ, कुजलेली पाने आणि पालापाचोळ्यावर उपजीविका करतात आणि निसर्गातील विघटन प्रक्रियेत महत्त्वाची भूमिका बजावतात. मात्र, अंकुरलेल्या बिया, कोवळी मुळे आणि पाने खाऊन हे कीटक पिकांचे नुकसान करतात. या कीटकाला तपकिरी मिलिपीड किंवा सहस्त्रपाद असेही म्हणतात, कारण प्रजातीनुसार त्यांना ३५ ते ४०० पाय असतात.

या पिकांना धोका अधिक
सोयाबीन: अंकुरलेल्या बिया आणि कोवळी मुळे खाल्ल्याने रोपांची संख्या कमी होते.
कापूस: रस शोषणाऱ्या किडींसह मिलिपीडचा प्रादुर्भाव वाढतो, ज्यामुळे झाडांची वाढ खुंटते.
मूग, उडीद, मका: कोवळी पाने आणि मुळे खाल्ल्याने उत्पादनात लक्षणीय घट.
इतर खरीप पिके: लहान रोपे आणि कोवळी पाने लक्ष्य करून नुकसान.

मिलिपीडचा प्रादुर्भाव रोखण्यासाठी शेतकऱ्यांनी अर्धवट कुजलेले शेणखत वापरणे टाळावे, कारण त्यामुळे कीटकांचे प्रजनन वाढते. दमट हवामान आणि पावसाळी खंड यामुळे या कीटकांचा धोका वाढतो. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी वेळीच सतर्क राहून उपाययोजना राबवाव्यात, जेणेकरून पिकांचे नुकसान टाळता येईल.
- डॉ. राजेंद्र वाघमोडे, संचालक, महात्मा फुले कृषी विज्ञान केंद्र इंदापूर

01252