सुदानमधील नरसंहार

मधुरा खिरे पश्चिम सुदानमधील उत्तर दार्फूर प्रांताची राजधानी एल्-फाशेर शहरावर रॅपिड सपोर्ट फोर्स (आरएसएफ) या निमलष्करी दलाने नुकताच ताबा मिळवला आहे. एप्रिल २०२४ मध्ये लष्कराच्या ताब्यातील या शहराला ‘आरएसएफ’ने वेढा घातला..शहराची अन्न व मदत साहित्याची रसद तोडल्याने अन्नाचे दुर्भिक्ष्य, उपासमार; त्याचबरोबर मारहाण, लैंगिक अत्याचार व दोन्ही बाजूंकडून अविरत सुरु असलेले ड्रोन व बॉम्बहल्ले यामुळे हे शहर उध्वस्त झाले आहे. त्यात आता ‘आरएसएफ’ने शहरावर पूर्ण ताबा मिळवल्याने अत्याचार व दहशतीचे नवीन सत्र सुरु झाले आहे. घरोघरी जाऊन धरपकड सुरू आहे. हत्याही केल्या जात आहेत. ‘एल्-फाशेर’ शहरातून ६२ हजार लोक पळून गेले आहेत..Heavy Vehicles: बेलगाम जड वाहने अन् प्रशासकीय नाकर्तेपणाचे बळी! हिंजवडीत आतापर्यंत चार जणांचा मृत्यू.येल विद्यापीठातील संशोधकांच्या मते, येथे अरब नसलेल्या लोकांना पद्धतशीरपणे लक्ष्य केले जात आहे. उपग्रह छायाचित्रांमध्ये येथील हत्याकांडाचे पुरावे मिळत आहेत. २०२३ पासून लष्कर व निमलष्करी दलात सुरू असणाऱ्या संघर्षात आत्तापर्यंत अंदाजे सव्वालाख लोक मारले गेले आहेत व एक कोटींहून अधिक लोकांना विस्थापित व्हावे लागले आहे. शेकडो किलोमीटर पायी चालत लोक मदत छावण्यांपर्यंत पोचण्याचा प्रयत्न करत आहेत..जनरल ओमर अल् बशीर यांनी १९८९ मध्ये लष्करी बंड करून सत्ता काबीज केली. त्यांनी इस्लामी कायद्यांवर आधारित कठोर शासन राबवले. विरोधकांवर दडपशाही, प्रसारमाध्यमांवर नियंत्रण आणि दार्फुर प्रदेशातील जनसंहार यांसाठी त्यांना दोषी ठरवण्यात आले. २००३ मध्ये दार्फुर शहरात अरब वंशाच्या ‘जंजावीद’ या भटक्या टोळीच्या मदतीने, आफ्रिकी वंशाच्या लोकांचं आंदोलन चिरडण्यात आलं. २००३ ते २००५ मध्ये दक्षिण दार्फुरमधील युद्धात लाखो लोक मृत्युमुखी पडले. याच युद्धात ‘जंजावीद’ गटाकडून लढणाऱ्या एका तरुण योद्ध्याने अल् बशीर यांचं लक्ष वेधून घेतलं. तो योद्धा होता - मोहंमद हमदान दगालो म्हणजेच ‘हेमेदती’. कालांतराने बशीर यांनी या टोळीला ‘सीमा सुरक्षा दला’चा दर्जा दिला..अल् बशीर यांनी २०१३ मध्ये हेमेदतीच्या नेतृत्वाखाली ‘रॅपिड सपोर्ट फोर्स’ या निमलष्करी दलाची स्थापना केली. २०१७ मध्ये हेमदतीने एका प्रतिस्पर्धी आदिवासी नेत्याकडून सुदानमधील बऱ्याच सोन्याच्या खाणी जप्त केल्या व तो सुदानमधील सगळ्यात मोठा सोन्याचा व्यापारी बनला. सुदानमधील बहुतेक सर्व सोने दुबईला जाते. त्यामुळे संयुक्त अरब अमिराती हा सुदानचा व्यापारी भागीदार होताच; त्याचबरोबर, २०१५मध्ये येमेनमध्ये सौदी-अमिराती हस्तक्षेपानंतर सुदान सरकारने लष्करप्रमुख अब्दुल फतेह अल्-बुरहान यांच्या नेतृत्वाखाली सैन्याची एक तुकडी येमेनमध्ये पाठवली. काही महिन्यांनी अमिरातीने हेमेदतीबरोबर एक स्वतंत्र करार केला. त्या करारांतर्गत हेमदतीने ‘आरएसएफ’ची एक मोठी तुकडी दक्षिण येमेनमध्ये लढायला पाठवली. तसेच, सौदी अरेबिया व येमेनच्या सीमेवर सुरक्षा रक्षक पाठवले. यातून त्याला उत्पन्नाचा आणखी एक मौल्यवान स्त्रोत मिळाला. हळूहळू तो सुदानमधील सर्वांत श्रीमंत माणसांच्या पंक्तीत जाऊन बसला आणि ‘आरएसएफ’ची ताकद कित्येक पटींनी वाढली..बुरहान यांनी ‘आरएसएफ’ हे निमलष्करी दल लष्करामध्ये विलीन करण्याचा प्रस्ताव ठेवला. ही प्रक्रिया दोन वर्षांत पूर्ण व्हावी असे त्यांचे मत होते, तर दगालो यांनी १० वर्षांनंतर विलीनीकरण करावे, असे मत मांडले. हे दोघांमधील वादाचे मुख्य कारण ठरले. आता ‘आरएसएफ’ने संपूर्ण दारफुर प्रांत ताब्यात घेतला आहे. जनतेला उपासमार, कुपोषण, रोगराई, अपुऱ्या आरोग्य सुविधा यांसारख्या समस्यांचा सामना करावा लागत आहे. स्थलांतरितांचा गंभीर प्रश्न उभा राहिला आहे..आंतरराष्ट्रीय हितसंबंधविविध देश आर्थिक लाभ, भू-राजकीय धोरण, प्रादेशिक स्थिरता व नैसर्गिक संसाधने अशा विविध कारणांनी बुरहान किंवा हेमेदती यांच्यापैकी एकाची बाजू घेत आहेत. उदाहरणार्थ, संयुक्त अरब अमिराती आर्थिक लाभासाठी ‘आरएसएफ’ला शस्त्रास्त्र पुरवठा करीत असल्याचा आरोप आहे. सुदानच्या पूर्वेला लाल समुद्र असल्याने, आंतरराष्ट्रीय व्यापाराच्या दृष्टीने या देशाचे भौगोलिक स्थान महत्त्वाचे ठरते. म्हणून रशिया व इराणला ‘पोर्ट सुदान’ इथे नौदलाचा तळ उभारण्याची इच्छा आहे. ते बुरहानच्या सैन्याला पाठिंबा देत आहेत. इजिप्त व इथिओपिया यांची सीमा सुदानला लागून आहे. त्यांना प्रादेशिक स्थैर्य हवे असल्याने त्यांचाही बुरहानला पाठिंबा आहे. सुदानच्या पश्चिमेकडील ‘चाड’ या देशाचा ‘आरएसएफ’ला पाठिंबा आहे. हितसंबंधांच्या या गुंत्यात शस्त्रसंधीच्या चर्चेत अडथळे येत आहेत..Pune illegal dumper traffic: डंपर चालकांना माणसं मारायचा परवाना दिलाय का? दहा महिन्यात पाच जणी चिरडल्या, हप्तेखोर प्रशासनाला कधी जाग येणार?.जगण्याचा संघर्षसंयुक्त राष्ट्रांच्या म्हणण्यानुसार, सुदानमधील जवळपास तीन कोटी लोकांचा जगण्यासाठी संघर्ष सुरु आहे व त्यांना तातडीच्या मदतीची गरज आहे. अनेक आंतरराष्ट्रीय संस्थांनी मदतीसाठी आवाहन केले आहे. अनेक देशांकडून मदतीचा ओघ सुरु असला, तरी ती मदत पुरेशी नाही. या वर्षात जेवढा मदतनिधी मिळणे अपेक्षित होते, त्याच्या फक्त २५ टक्केच निधी मिळाला आहे. आंतरराष्ट्रीय स्थलांतर संघटना, युनिसेफ, वर्ल्ड फूड प्रोग्रॅम व इतर अनेक स्वयंसेवी संस्था आंतरराष्ट्रीय समुदायाकडून अधिक मदतीच्या प्रतीक्षेत आहेत. सुदानमधील संघर्ष कमी होण्यासाठी सातत्यपूर्ण आंतरराष्ट्रीय प्रयत्नांची गरज आहे. या संघर्षाचे गुंतागुंतीचे स्वरूप व बाह्य घटकांचा सहभाग यामुळे तोडगा काढणे अवघड असले, तरी संवादातून मार्ग शोधणे, गुन्ह्यांची जबाबदारी निश्चित करणे व लोकांपर्यंत मदत पोचवणे या मार्गांनी सुदानी जनतेचे दुःख कमी करण्याचा प्रयत्न करायला हवा..लोकशाहीची मागणी वाढत्या महागाईविरुद्ध डिसेंबर २०१८ मध्ये अतबारा शहरात निदर्शने सुरू झाली आणि ती लवकरच देशभर पसरली. सहा एप्रिल २०१९ रोजी हजारो लोक राजधानी खार्तुममधील लष्करी मुख्यालयासमोर जमले आणि तिथे तळ ठोकून लोकशाहीची मागणी करू लागले. जनतेच्या दबावामुळे ११ एप्रिल २०१९ रोजी लष्कर व ‘आरएसएफ’ने हातमिळवणी करून अल् बशीर यांना सत्तेवरून हटवले..लष्कराने तीन महिन्यांसाठी आणीबाणी घोषित केली व दोन वर्षांच्या संक्रमण कालावधीची घोषणा केली. अनेक महिन्यांच्या वाटाघाटी आणि निदर्शनांनंतर, लष्करी आणि नागरी नेत्यांमध्ये एक ‘संक्रमण करार’ झाला. या करारानुसार, निवडणूक होईपर्यंत अब्दल हमदोक हंगामी पंतप्रधान बनले. २०१९ च्या क्रांतीमुळे लोकशाहीकडे वाटचाल सुरु झाली होती. परंतु नंतर २०२१ मध्ये पुन्हा लष्करी बंड झाले व ही प्रक्रिया थांबली. एप्रिल २०२३ पासून, सुदानी सैन्य व ‘आरएसएफ’ या दोन गटांमध्ये देशावर नियंत्रण मिळवण्यासाठी सुरु झालेले भीषण गृहयुद्ध अजूनही सुरू आहे..सकाळ+ चे सदस्य व्हा ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates, मराठी ताज्या बातम्या, मराठी ब्रेकिंग न्यूज, मराठी ताज्या घडामोडी. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.

सुदानमधील नरसंहार

Related Stories