पंचाहत्तर वर्षांचं संचित

प्रशांत ननावरे - nanawareprashant@gmail.comविद्यार्थ्यांसाठी खाणावळ म्हणून ७५ वर्षांपूर्वी सुरू झालेले ‘आशा डायनिंग हॉल’ आता पुणेकरांसह बाहेरून येणाऱ्या मंडळींसाठी घरगुती, चविष्ट, सात्त्विक आणि ताज्या जेवणासाठीचे हक्काचे ठिकाण झाले आहे. घरी जेवल्यावर ज्याप्रमाणे समाधान मिळतं तीच भावना इथून बाहेर पडताना असते. पंचाहत्तर वर्षांच्या मेहनतीचं हे संचित आहे. .स्टीलच्या मोठ्या आकाराच्या ताटात सुकी भाजी, गरमागरम चपाती, उसळ, डाळ, सांबार, पापड, कोशिंबीर, चटणी, लोणचं, दह्याची वाटी, गोड पदार्थ, असे पदार्थ एकामागून एक वाढले जातात. त्याचे रंगरूप, दरवळणाऱ्या सुगंधाने सगळे पदार्थ वाढण्याचीसुद्धा वाट पाहावीशी वाटत नाही. ताटातील कुठलाही पदार्थ संपायच्या आधी वाढपी आग्रहाने वाढायला समोर हजर असतात. अमर्याद जेवण असले तरी पोट भरल्यामुळे नाइलाजाने थांबून तृप्तीचा ढेकर दिला जातो. नेहमीच्या जेवणापेक्षा थोडं जास्तीचंच खाल्लेलं असलं तरी कुठेही पोट जड झाल्यासारखं वाटत नाही किंवा उचमळत नाही. घरी जेवल्यावर ज्याप्रमाणे समाधान मिळतं, तीच भावना इथून बाहेर पडताना असते. पंच्याहत्तर वर्षांच्या मेहनतीचं हे संचित आहे. पुण्यातील आपटे रस्त्यावरील ‘आशा डायनिग हॉल’ हे मुख्य रस्त्यावर नाही, धनराज सोसायटीच्या आत गेल्यानंतर साधारण पन्नास मीटरवर आत पहिल्या मजल्यावर. इथे आठवड्याचे सातही दिवस सकाळी साडेअकरा ते पाऊणेतीन आणि संध्याकाळी साडेसात ते दहा यावेळेत वाढण्याची आणि जेवणाची लगबग सुरू असते..‘आशा डायनिंग हॉल’चे जनक रामराव केशव किणी हे मूळचे कर्नाटकच्या होन्नावर तालुक्यातील सुलगोड गावचे. शेतीवर त्यांच्या कुटुंबीयांचा उदरनिर्वाह चाले, मात्र कुटुंबाच्या वाढत्या गरजा भागविण्यासाठी सर्वप्रथम स्वातंत्र्यपूर्व काळात रामराव यांचे मोठे बंधू घराबाहेर पडले. ते परत आल्यानंतर १९४७ मध्ये रामराव यांनी पुणे गाठले. सुरुवातीपासून स्वयंपाकाची आवड आणि हाताला चव यामुळे त्यांना पुण्यात काही घरांमध्ये स्वयंपाकी आणि घरात मदतनीस म्हणून काम मिळाले. त्यानंतर फर्ग्युसन महाविद्यालयाच्या मेसमध्येही त्यांनी काही काळ काम केले. कामाचा अनुभव गाठीशी आल्यानंतर त्यांनी पुण्यातील कमला नेहरू पार्कजवळ रेग्युलर बोर्डिंग हाउस सुरू केलं. तिथे त्यांना चांगला प्रतिसाद मिळाला. .नवीन आणि मोठ्या जागेच्या शोधात असताना आपटे रोडवरील वेदिकाश्रम या वेदपाठशाळेतील बंद पडलेली जागा त्यांनी भाड्याने घेतली आणि १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी खाणावळीचे नव्याने नामकरण केले - ‘आशा डायनिंग हॉल.’ बाहेरगावाहून शिक्षण आणि नोकरीसाठी पुण्यात आलेल्या लोकांना माफक दरात घरगुती पद्धतीचे जेवण मिळण्याच्या दृष्टीने सुरू झालेल्या खाणावळींमध्ये आशाचा समावेश होतो. १९८६ मध्ये रामराव निवर्तल्यानंतर आशाची धुरा त्यांचे सुपुत्र प्रकाश यांच्या खांद्यावर आली. त्यानंतर अरुण यांच्या रूपाने किणी यांची तिसरी पिढी या व्यवसायात कार्यरत आहे. प्रकाश यांचे बंधू सुरेश आणि भाचा अमोल हेदेखील सोबतीला असतात..सौंदर्याची उधळण.विद्यार्थ्यांसाठी म्हणून सुरू झालेली खानावळ आता पुणेकर आणि पुण्याबाहेरून येणाऱ्या मंडळींसाठी घरगुती, चविष्ट, सात्विक आणि ताज्या जेवणासाठीचे हक्काचे ठिकाण झाले आहे. २२० रुपयांमध्ये अमर्यादित जेवण याचबरोबर मसाले, तेल, तिखटाचे सुयोग्य प्रमाण ही आशाची खासियत. ताटातील प्रत्येक पदार्थाची चव वेगळी आणि प्रत्येकाला आवडणारी. आशाच्या स्वयंपाकघरात आजही कुठल्याही कामासाठी मशिन्सचा वापर केला जात नाही. म्हणून घडीच्या गरमागरम चपात्या खाव्या तर आशामध्येच. भाज्या चिरण्यापासून ते चपात्या लाटणे, भाजणे या गोष्टीही हातानेच केल्या जातात. त्याचा परिणाम पदार्थांचा घास घेताना लक्षात येतो. आठवड्याच्या प्रत्येक दिवसासाठी उसळी ठरलेल्या आहेत. किणींची स्पेशल मुगाची उसळ खाण्यासाठी मात्र गुरुवारची वाट पाहावी लागते. बटाट्याच्या काचऱ्या, चिंच-गुळाची आमटी हे इथले पदार्थ लोकांना आवडतात. भातासाठी चांगल्या दर्जाचा लष्करी कोलम तांदूळ वापरला जातो. हे सर्व जेवण मोठमोठ्या पितळेच्या भांड्यामध्ये केलं जातं. रविवारचा मेन्यू खास असतो. अळूची भाजी, मसालेभात, केळ्याची कोशिंबीर, सिताफळ बासुंदी, खांडवी आणि फरसाण असतो. हा विशेष मेन्यू खाण्यासाठी लोकं आवर्जून लांबून येतात आणि रांग लावून जेवायला तयार असतात..ऋतुमानानुसारही ताटातील पदार्थ बदलतात. श्रावणी घेवड्याची भाजी फक्त श्रावणातच मिळते. आंब्याचा ताजा आमरस याच काळात असतो. हा रस हाताने काढलेला असतो. त्यासाठी केळशी, रत्नागिरी आणि देवगडहून आंबे येतात. हा रस पॅकबंद करून विकायलाही असतो. उन्हाळ्यात वर्षभराचे लोणचं एकदाच तयार होतं. स्वातंत्र्यदिन, प्रजासत्ताकदिन, दसरा, दिवाळीचा पहिला दिवस या दिवशी अमर्याद जिलेबीचा आस्वाद घेता येतो. ताटात वाढलं जाणारं श्रीखंड आणि आम्रखंडसुद्धा इनहाउसच तयार केलं जातं. आषाढी एकादशीनिमित्त उपवास थाळी असते. साबुदाणा खिचडी, केळं, शेंगदाण्याची आमटी, दही, काकडीची कोशिंबीर, बटाट्याची पांढरी भाजी अशा उपवासाच्या सर्व पदार्थांनी ती सजलेली असते. स्वयंपाकघरात काम करणारी माणसं कोकणातील आणि मालक कारवारी यामुळे जेवणात नारळाचा वापर सढळ हस्ते केल्याचं दिसतं. ही माणसं तीन-चार दशकं बदललेली नाहीत. त्यांना लोकांच्या आवडीनिवडी चांगल्याच ठाऊक आहेत. शिवाय पदार्थांच्या चवीमधील सातत्य टिकवणंही त्यामुळे शक्य झालंय. जेवणासाठी लागणारे मसाले, हळद, तिखट बाहेरून विकत न आणता इनहाउस तयार केले जातात..कला, राजकारणासोबत विविध क्षेत्रातील मंडळी येथे ठरवून जेवायला येतात. त्यामध्ये शरद पवारांपासून ते दिलीप प्रभावळकरांचा समावेश आहे. कमी तिखट, सर्व चवींनी युक्त अशा भोजनाचा आस्वाद एकाच ठिकाणी मिळत असल्याने आणि हवेशीर जागा, प्रसन्न वातावरणामुळे परदेशी पाहुणेसुद्धा थाळीचा आनंद लुटताना दिसतात. फक्त घरगुती आणि खिशाला परवडणारे म्हणून नाही, तर आपुलकीने खाऊ घालणाऱ्या किणी कुटुंबीयांच्या प्रेमापोटी लोकं येथे वर्षानुवर्षे जेवायला येतात. चविष्ट सुग्रास भोजनामुळे फास्टफूडच्या जमान्यातही ‘आशा डायनिंग हॉल’ आपली ओळख आजही जपून आहे..सकाळ+ चे सदस्य व्हा ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.

पंचाहत्तर वर्षांचं संचित

Related Stories