मुमताजचा फसलेला कमबॅक

दिलीप ठाकूर- glam.thakurdilip@gmail.comमुमताजची कारकीर्द अगदी वेगळीच वळणावळणाची. म्हटलं तर शून्यातून सुरुवात केलेली आणि कोणत्याही काळातील स्ट्रगलर्सना आदर्श ठरावी अशी. कधी नायिकेभोवतीच्या नृत्यांगनातील एक तर कधी नगण्य भूमिका; पण हार न मानता हळूहळू वाटचाल केलेली. .मुमताजचा जन्म गरीब कुटुंबातला. वडील अब्दुल सलीम अस्करी यांनी (ते इराणी होते) आईला (हबीबा आगा) घटस्फोट दिलेला. आता आई कुटुंबाच्या पालनपोषणासाठी मुंबईच्या चित्रपटसृष्टीत ज्युनियर आर्टिस्ट म्हणून काम करत असतानाच सेटवर अनेक बालकलाकार यायची म्हणून तिने मुमताज व मल्लिका या आपल्या दोन्ही मुलींनाही सेटवर आणायला सुरुवात केली आणि बालकलाकार म्हणून त्यांना संधीही मिळाली. मुमताजचा बालकलाकार म्हणून वयाच्या अकराव्या वर्षी पहिला चित्रपट ‘सोने की चिडिया’ (१९५८). त्यानंतर स्त्री, वल्लाह क्या बात है (१९६०) यात काम केल्यावर ‘गहरा दाग’मध्ये राजेंद्रकुमारच्या बहिणीची भूमिका इत्यादी छोट्या छोट्या भूमिका साकारल्या. साठच्या दशकात दारासिंगच्या स्टंटपटाचेही युग होते. मुख्य प्रवाहापासून वेगळे. मुमताज त्याची नायिका झाली. त्याच्यासोबत सोळा चित्रपटांत भूमिका साकारल्या..द्राक्षांमुळे गावाची ओळख देशभर....अशातच मुमताजची बहीण मल्लिका ही मेहमूदची नायिका म्हणून वाटचाल होती. एकदा मेहमूद तिच्या घरी आले. त्यांना मुमताजमध्ये विशेष चमक दिसली. त्यांनी तिला चांगली संधी मिळावी म्हणून श्रीधर दिग्दर्शित ‘प्यार किये जा’ (१९६६) या चित्रपटात नायिका म्हणून स्वीकारावे, असे शशी कपूर यांना सांगितले. स्टंटपटातील नटीसोबत आपण हीरो हे शशी कपूर यांना अमान्य झाले. मेहमूद यांनी तिला आपली नायिका केली आणि दोघांनी भारीच धमाल उडवली. चित्रपटही रौप्यमहोत्सवी यशस्वी ठरला. ‘राम और श्याम’मधील रामची नायिका म्हणून वहिदा रेहमानची निवड झाल्यावर श्यामची नायिका म्हणून मुमताज असावी, ही मेहमूद यांची इच्छा दिलीपकुमार यांनी ‘ती आपल्यापेक्षाही बरीच लहान आहे’ असे म्हणतच नाकारली. मेहमूद यांनी समजावले. मुमताजला मुख्य प्रवाहातील चित्रपटात ‘दुसरी नायिका’ म्हणून का होईना पण संधी मिळू लागली. पत्थर के सनम, मेरे हमदम मेरे दोस्त, सावन की घटा, हमराज, चाहत इत्यादी चित्रपट. काहीत ती लक्षवेधक ठरली तर काही यशस्वी ठरले. मोठे नायक नायिका ‘भरल्या सेटवर’ जवळ बसू देऊ लागले..अशातच आघाडीची अभिनेत्री राजश्री हिने आपण अन्य चित्रपटात खूप बिझी आहोत असं म्हटल्याने चित्रपती व्ही. शांताराम यांनी ‘बुंद जो बन गये मोती’मध्ये मुमताजची निवड केली. मुमताज मोठी नायिका नाही असं जितेंद्रचं म्हणणं होतं. कडक शिस्तीच्या व्ही. शांताराम यांनी मुमताज नको असेल, तर तुलाच या चित्रपटातून काढतो, असं म्हणताच जितेंद्र नरमला. मुमताजने व्ही. शांताराम दिग्दर्शित ‘सेहरा’मध्ये संध्याच्या मैत्रीणीची भूमिका साकारली तेव्हा तिची मेहनत त्यांनी पाहिली होती. राज खोसला दिग्दर्शित ‘दो रास्ते’बद्दल काय झाले. तर शशी कपूरने मुमताज नको, आमची जोडी शोभणार नाही, असं म्हटल्यावर दिग्दर्शक राज खोसला यांनी शशी कपूरच्या जागी राजेश खन्नाला घेतले. पिक्चर सुपर हिट झाला. या यशाने मुमताज स्टार झाली. दशकभरातील मेहनतीचे हे फळ होते. राजेश खन्ना व तिची जोडी हिट्ट आणि फिट्ट. दो रास्ते, बंधन, अपना देश, सच्चा झूठा, दुश्मन रोटी, आप की कसम, प्रेम कहानी व आइना. नऊ चित्रपटांत एकत्र काम केल्याने सहवास, स्वभाव, आवडनिवड यांची सवय लागलीच. मुमताजने अन्य हीरोसोबत पिक्चर साईन केले की राजेश खन्ना रागवायचा तेव्हाच मुमु (राजेश खन्नानेच तिचे रुजवलेले नाव) त्याला लाडे लाडे म्हणायची, तू दुसऱ्या नटींसोबत काम करतोस ते? हे नाते असे छान नाते. गाॅसिप्स मॅगझिनमधून असा भरपूर खुराक. शशी कपूरलाही मुमताजचे वलय जाणवल्याने ‘चोर मचाये शोर’, ‘प्रेम कहानी’त तिच्यासोबत काम स्वीकारले. यश असे बरेच काही देत असते. .मुमताजच्या वाटचालीत आता देव आनंद दिग्दर्शित ‘हरे राम हरे कृष्ण’, विजय आनंद दिग्दर्शित ‘तेरे मेरे सपने’, फिरोझ खान दिग्दर्शित ‘अपराध’, चंदर वोरा दिग्दर्शित ‘खिलौना’ अशा काही वैशिष्ट्यपूर्ण चित्रपटात काम केले. शम्मी कपूर (ब्रह्मचारी), धर्मेंद्र (लोफर, झील के उस पार), जितेंद्र (हिंमत, रूप तेरा मस्ताना), संजय खान (मेला), फिरोझ खान (नागिन) अशा नायकांची ती नायिका झाली. एक नन्ही मुन्नी लडकी थी, गोमती के किनारे, भाई भाई असे तिचे चित्रपट अनेक. राजेंद्रकुमारची ती ‘टांगेवाला’मध्ये नायिका झाली. ही झेप मोठीच. हरमेश मल्होत्रा दिग्दर्शित ‘लफंगे’त रणधीर कपूरची नायिका झाल्यावर चित्रपटसृष्टीला रामराम ठोकून योग्य वयात लग्न करून पती मयूर वाबवानीसोबत इंग्लंडला गेलीदेखील. कारकीर्द भरात येतानाच तिने हा निर्णय घेण्याचे धाडस दाखवले हेच महत्त्वाचे. हे अजिबात सोपे नसते. एकदा चेहऱ्यावर मेकअपचा थर, समोर कॅमेरा, मीडियाचे चकाचक फ्लॅश, यातून राहिलेले वलय व वाढत्या चाहत्यांचे प्रेम यांची सवय लागली की तेच खरे आयुष्य वाटू लागते. मुमूने मोहावर नियंत्रण ठेवले आणि पती व दोन मुलांत (नताशा व तान्या) रमली..अशातच अनेक वर्षांनी म्हणजे, १९९० मध्ये एके दिवशी निर्माते पहलाज निहलानी यांजकडून ‘आंधिया’ या चित्रपटाच्या मुहूर्ताचे आमंत्रण हाती येताच आश्चर्याचा धक्काच बसला. मुमताजचे पुनरागमन असं त्यात म्हटले होते. पटकन ‘तेरे मेरे सपने’, ‘प्रेम कहानी’, ‘लोफर’पासून अनेक चित्रपटांतील मुमताज डोळ्यासमोर यायला वेळ लागला नाही. जुहूच्या एका पंचतारांकित हॉटेलमधील या मुहूर्ताच्या पार्टीत मुमताजला पाहताच ‘तिने पडद्यावर येण्याचा अट्टाहास उगीच केला’ असं वाटलं. मूळचं देखणं रुपडं, आत्मविश्वास, बोलके मादक डोळे, सडसडीतपणा, उत्तम देहबोली आता शक्यच नव्हते. डेव्हिड धवन दिग्दर्शित या चित्रपटात मुमताजच्या जोडीला शत्रुघ्न सिन्हा, प्रसन्नजीत व मधुश्री. हा चित्रपट मेट्रोच्या पडद्यावर पाहताना तिचा निस्तेज वावर निराशाजनक वाटला. यापेक्षा व्हिडिओवर तिची ‘दो रास्ते’मधील बिंदीया चमकेगी चुडी खनकेगी, ‘हरे राम हरे कृष्ण’मधील कांची रे कांची रे, प्रेम कहानीमधील प्रेम कहानी मे एक लडका होता है, तेरे मेरे सपनेमधील मैने कसम ली एक तुने कसम ली अथवा राधाने माला जपी श्याम की, ‘लोफर''मधील मै तेरे इश्क मे, मोतीयों की लडी हू मै अशी एकापेक्षा एक सदाबहार गाण्यातील मुमताज पाहावी आणि तिने तसेच राहावे असे वाटले. .अनेक गाण्यात तिने ऑरेंज रंगाला पसंती दिली म्हणून तिला ऑरेंज गर्ल म्हणू लागले. दारासिंग ते देव आनंद व्हाया मेहमूद, फिरोझ खान असा झक्कास आणि कोणालाही हेवा वाटावा, जाणून घ्यावा असा प्रवास करणाऱ्या मुमताजने तरी परतायचा अट्टाहास का करावा? एका हिंदी मनोरंजन उपग्रह वाहिनीवरही ती धर्मेंद्रसोबत आली/दिसली/बोलली तरी तिच्या जुन्या आठवणी छान होत्या. कॅमेरा तिचं ‘सुटलेलं वय’ लपवू शकत नव्हता. ते शक्यही नाही.. तिच्या जुन्या आठवणीत बरीच रंजक व कुतूहल वाढवणारी माहिती मिळतेय. तिच्या वाटेला कॅन्सरही आला, त्याची बातमी आली, त्यासह भलत्या सलत्या अफवाही आल्या; पण ती सुखात आहे. सध्या मुंबईत आहे. मुमताजचं करियर असं नाट्यमय तरी यशस्वी हे जास्त महत्त्वाचे. तेवढा तो कमबॅक करायला नको होता. (लेखक ज्येष्ठ चित्रपट अभ्यासक आहेत.).सकाळ+ चे सदस्य व्हा ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates, मराठी ताज्या बातम्या, मराठी ब्रेकिंग न्यूज, मराठी ताज्या घडामोडी. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.