NMC News: ‘ई- वेस्ट’ संकलनासाठी प्रस्ताव; नोंदणीकृत संस्थांना मिळणार संकलनाची परवानगी

NMC News : शहरात घनकचरा व बांधकामाच्या कचऱ्याबरोबरच ई- वेस्ट अर्थात ईलेक्ट्रॉनिक्स स्वरुपाचा कचरा मोठ्या प्रमाणात निर्माण होत आहे.

परंतू अशा प्रकारच्या कचऱ्याची विल्हेवाट लावण्यासाठी महापालिकेकडे स्वतंत्र व्यवस्था नसल्याने ई- वेस्ट समस्येचे निराकरण करण्यासाठी महाराष्ट्र प्रदुषण नियंत्रण मंडळाकडे नोंद असलेल्या संस्थांकडे कचरा संकलित करण्यासाठी प्रस्ताव सादर केला जाणार आहे. (Proposal for electronic waste collection Registered organizations will be allowed to collect Nmc nashik)

मुंबई, बेंगळुरू, चेन्नई, दिल्ली व पुण्यासारख्या मेट्रो शहरांची लोकसंख्या झपाट्याने वाढत असताना घनकचऱ्यासोबतच नादुरुस्त फ्रीज, टीव्ही, संगणकासारख्या इलेक्‍ट्रॉनिक कचरा वाढत आहे.

घनकचरा उचलण्याची सोय सर्वच शहरांमध्ये आहे, परंतु ई- वेस्टबाबत फारशी जागरूकता नाही. केंद्र सरकारच्या पर्यावरण विभागाने मोठ्या शहरांमध्ये आता घनकचऱ्याबरोबर इलेक्‍ट्रॉनिक कचऱ्याची सोय लावण्याची सूचना केली आहे.

शहर विकास आराखड्यामध्ये स्वतंत्र जागा राखीव ठेवण्याच्या सूचना यापूर्वी दिल्या आहेत. कमी प्रमाणात ई-वेस्ट बाहेर पडत असले तरी त्याचे नियोजन आतापासूनच करण्याचा भाग म्हणून महापालिकेने पावले उचलली आहेत.

महापालिकेचा विल्होळी येथे कचरा डेपो व तेथेच खत प्रकल्पदेखील आहे. त्यामुळे घनकचरा विल्हेवाट होते तर बांधकामाचा कचरा जसा कि, विटा, वाळु, स्टील अशा प्रकारच्या कचयाची विल्हेवाट करण्यासाठी सी अॅन्ड प्रकल्प उभारण्याचे काम सुरू आहे.

त्याचबरोबर घराघरात ईलेक्ट्रॉनिक्स उत्पादने वाढतं आहे. नादुरुस्त झालेली ईलेक्ट्रॉनिक्स उत्पादनांची विल्हेवाट लावणे गरजेचे आहे. कोरोनाकाळात महापालिकेने ई-वेस्टसाठी विल्होळी येथे स्वतंत्र प्रकल्प उभारण्याचा निर्णय घेतला होता.

परंतू ‘ई-वेस्ट’ संकलनाचे प्रमाण कमी असल्याने प्रकल्प होवू शकला नाही. आता केंद्रीय प्रदुषण कायदा २०१६ नुसार ई-वेस्ट विल्हेवाट बंधनकारक असून जबाबदारी प्रदुषण नियंत्रण मंडळाकडे निश्चित करण्यात आली आहे.

त्यामुळे महापालिकेकडून प्रदुषण मंडळाने नोंदणीकृत केलेल्या संस्थांना ‘ई-वेस्ट’ संकलनाची परवानगी दिली जाणार आहे.

धोकादायक ई-वेस्ट

फ्रीज, टीव्ही, संगणकासारख्या इलेक्‍ट्रॉनिक्स उपकरणात पारा, शिसे, कॅडमियम, क्रीमियम अशी विषारी रसायने आणि पॉलिब्रॉमिनिटेड बायफेनाईल यासारखी अग्नि सहाय्यक घटक असतात. ते घटक बाहेर पडल्यास प्रदूषण वाढते.

शिवाय त्या वस्तूंचा स्फोट झाला तरी जीवितहानी होण्याची शक्‍यता असते. त्यामुळे अशा प्रकारच्या ई-कचऱ्याची विल्हेवाट लावणे गरजेचे आहे. मुंबई, दिल्ली शहरांमध्ये अशा कचऱ्याची विल्हेवाट लावण्यासाठी स्वतंत्र व्यवस्था आहे.

मेट्रो शहराकडे वाटचाल करणाऱ्या नाशिकमध्ये भविष्याचा विचार करून आतापासूनच ईलेक्ट्रॉनिक्स कचरा संकलनाबरोबरचं विल्हेवाटीचे नियोजन गरजेचे आहे.

ई-वेस्ट म्हणजे काय?

नादुरुस्त झालेले किंवा बंद पडलेले टीव्ही, फ्रीज, संगणकाचे मॉनिटर, हॉस्पिटल तसेच कारखान्यांमधील यंत्रसामग्री, बंद पडलेले मोबाईल, सीडी, डिव्हीडी, फिल्म, बंद पडलेली घड्याळे, रिमोट कन्ट्रोल, नादुरुस्त बल्ब, ट्यूबलाइट या टाकाऊ ईलेक्ट्रॉनिक्स वस्तुंना ई-वेस्ट संबोधले जाते.

टीव्ही, फ्रीज, ट्यूबलाइट, बल्ब यात गॅस असतो. कालांतराने हा गॅस बाहेर पडतो. त्यातून प्रदूषण होते. त्यामुळे एका जागी संकलित करून विल्हेवाट लावणे गरजेचे आहे.

"शहरात मोठ्या प्रमाणात निर्माण होणाऱ्या ‘ई-वेस्ट’चे विल्हेवाट लावणे गरजेचे आहे. त्यासाठी प्रदुषण मंडळाने निर्देशित केलेल्या संस्थांना संकलनाचा प्रस्ताव दिला जाणार आहे."

- बाजीराव माळी, कार्यकारी अभियंता, यांत्रिकी विभाग.