घ्या मस्तपैकी झोप आणि राहा स्वस्थ

नागपूर : शांत, सुखाची झोप साऱ्यांनाच हवी आहे; परंतु आज जीवन धकाधकीचे, ताणतणावाचे झाले आणि निसर्गदत्त देणगी असलेली "झोप' उडाली. वॉट्‌स ऍप आणि फेसबुक तसेच मानवी महत्त्वाकांक्षा "झेप' घेत असताना "झोपे'ला नजर लागली आणि आजारांमध्ये प्रचंड वाढ झाली आहे. सुमारे शंभर प्रकारचे निद्रविकार आहेत. निसर्गदत्त देणगी असलेली झोप रोग प्रतिकार शक्ती वाढवत असल्याने कोरोनासारख्या विषाणूशी लढण्याचे बळ चांगल्या झोपेतून मिळते, असा दावा स्लिप मेडिसीन विषयात "जॉन्स हॉपकिन्स मेडिकल युनिव्हर्सिटी'तून पदवी पूर्ण करणारे तसेच मेडिकलच्या श्‍वसनरोग विभागाचे प्रमुख डॉ. सुशांत मेश्राम यांनी आज येथे केला.

निद्राविकार 100 प्रकारचे आहेत. 44 टक्के पुरुष आणि 28 टक्के स्त्रिया घोरण्याच्या आजाराने त्रस्त आहेत, हे विशेष. आयुष्यातील 33 टक्के वेळ झोपण्यात जातो. अपूऱ्या झोपेमुळे मेंदू झोपेत जागा राहण्याचे, मोबाईल फोबियासह झोपेत श्‍वास थांबणे, झोपेत फिट येणे, काही काळासाठी स्मृतिभ्रंश, विसरभोळेपणा, दिवसा थकल्यासारखे वाटणे, झोपेतून उठताना थकवा जाणवणे, झोपेत लघवी करणे असे आजार होतात. विषाणू हे सुक्ष्मजीव असतात. त्यांच्यात डिएनए आणि आरएनएचे प्रकार असतात, परंतु पुनरुत्पदानासाठी कोणतीही प्रजाती नसते. प्रजातीचे अस्तित्व टिकवण्यासाठी पुनरुत्पादन हे सजिवांचे लक्षण आहे. विषाणू हे त्यांच्या पुनरुत्पादनासाठी दुसऱ्या जीवांवर अवलंबून असतात. विषाणू व्यक्तींच्या ज्या पेशींमध्ये संक्रमण करतात, ती पेशी विषाणूंच्या पुनरुत्पादनामुळे नष्ट होतात. विषाणू संक्रमित पेशीत बदल झाला नाही तर त्या व्यक्तीवर विषाणूंच्या संसर्गाचा परिणाम होत नाही, परिणामी तो आजारी पडत नाही. मात्र, संक्रमित पेशी नष्ट होत असतील तर व्यक्ती गंभीर आजारी पडतो. हाच प्रकार कोरोना विषाणूच्या संदर्भात सुरू आहे, असे मत डॉ. सुशांत मेश्राम यांनी व्यक्त केले.

झोपेचे तंत्र
झोपेत व्यक्तीचा मेंदू चार प्रकारच्या स्थितींमधून प्रवास करतो. डोळ्यांची हालचाल न होता घेतली जाणारी झोप ही 70 मिनिटांची असते. याला "नॉन रॅपिड आय मुव्हमेंट स्लीप' म्हणतात. डोळ्यांच्या हालचालींसोबत होणारी झोप 20 मिनिटांची असते. अशाप्रकारे झोपेचे एक चक्र सुमारे 90 मिनिटांचे असते. अशी चार चक्र असतात. या चक्रांची दिशा योग्य असेल तर झोपेनंतर विषाणूंशी लढण्याची रोगप्रतिकार शक्ती निर्माण होते.

सविस्तर वाचा - कोरोनाची कमाल! मास्कनंतर आता संपला सॅनिटायझरचा स्टॉक

वाढवा रोगप्रतिकारकशक्‍ती
जागतिक स्लिप सोसायटीतर्फे जगभरात निद्रा दिन साजरा करण्यात येत आहे. करोना विषाणूच्या संसर्गानंतर सोसायटीतर्फे यावर्षी "चांगली झोप, चांगले जीवन, चांगले जग' हे घोषवाक्‍य आहे. कोरोना विषाणू सोबत लढण्यासाठी टीएच-2 प्रकारची सैनिक पेशी महत्वाची असते. आहारात लसून, आलं असे पदार्थ असावेत. याशिवाय आठ तास झोप झाल्यास रोगप्रतिकार शक्ती वाढते.
-डॉ. सुशांत मेश्राम, विभागप्रमुख श्‍वसनरोग विभाग, सुपर स्पेशालिटी, नागपूर.