"मेरा साया' साथ न होगा! शून्य सावली दिनी सावली सोडणार साथ

नंदोरी ( वर्धा) : "तू जहा जहा चलेगा, मेरा साया साथ होगा...' हे गीत सर्वांच्याच आवडीचे. कुणी सोबत करो अथवा न करो; परंतु सावली आयुष्याच्या शेवटपर्यंत मनुष्याची सोबत करत असते. मात्र कधी कधी हीच विश्‍वसनीय सावली आपली साथ सोडते. तो दिवस म्हणजे शून्य सावली दिवस होय. हा दिवस वर्धेकरांना 24 मे, तर नागपूरकरांना 26 मे रोजी अनुभवता येणार आहे. 

Video : यवतमाळकरांचे टेन्शन कमी करणारी बातमी... कोरोना रुग्णांची संख्या घटली

सूर्य डोक्‍यावर असतो तेव्हा उन्हात व्यक्तीची अथवा वस्तूची सावली पुढे-मागे न पडता पायाखाली पडते; मात्र ज्यावेळी काही क्षण ही सावलीच गायब होते, या घटनेला खगोलशास्त्रीय भाषेत "झिरो श्‍याडो" शून्य सावली असे म्हणतात. सध्या उत्तरायण असल्याने कडाक्‍याचे ऊन पडले असून राज्यात, नागपूर विभागात 31 मेपर्यंत शून्य सावली अनुभवायला मिळणार आहे. 
राज्यात मे व जुलै महिन्यात शून्य सावली अनुभवता येणार आहे. मे महिन्यात कडक उन असल्याने ही शून्य सावली अनुभवता येते. मात्र जुलै महिन्यात काहीसे ढगाळ वातावरण असल्याने शून्य सावलीचा अनुभव क्वचित ठिकाणी अनुभवता येतो. शून्य सावलीचा अनुभव दुपारी 12 ते 12.30 या कालावधीत जाणवतो. देशात मध्य प्रदेशातील भोपाळजवळून 23.50 अंशावरून कर्कवृत्त जाते. त्यामुळे या प्रदेशात शून्य सावली अनुभवता येते. 23.50 अंशाच्या पुढे दिल्ली, हिमाचल प्रदेश, काश्‍मीर येथे शून्य सावली अनुभवता येत नाही. कारण डोक्‍यावर लांब किरणे पडू शकत नाही. मात्र महाराष्ट्रात मे आणि जुलै या दोन महिन्यात शून्य सावली अनुभवता येते. 

काय आहे शून्य सावली? 

वर्षातून दोन दिवस असे येतात की, त्या दिवशी आपण राहतो ते ठिकाण सूर्य आणि पृथ्वीचा मध्य एका रेषेत येतात. यामुळे काही वेळासाठी सूर्य एकदम आपल्या डोक्‍यावर असतो आणि यावेळी आपली सावली बरोबर पायात असते. त्यामुळे आपल्याला असे जाणवते की, आपली सावली बेवफा झाली आणि सोडून गेली. याच घटनेला शून्य सावली दिवस म्हणतात. उत्तर गोलार्धातील कर्कवृत्त आणि दक्षिण गोलार्धातील मकरवृत्त यामधील प्रदेशातच सूर्य अवकाशात बरोबर डोक्‍यावर आल्याने वर्षातून दोन वेळा शून्य सावलीचा अनुभव घेता येतो. 

हे आहेत शून्य सावली दिवस 

• चंद्रपूर 20 मे, 24 जुलै 
• गडचिरोली 21 मे, 15 जुलै 
• वर्धा 24 मे, 20 जुलै 
• नागपूर 26 मे, 18 जूलै 
• भंडारा 26 मे, 18 जुलै 
• गोंदिया 27 मे, 15 जुलै