बेरोजगार तरुण  बनताहेत सावज

पुणे - ‘वर्क फ्रॉम होम’ची जाहिरात बघून हडपसर येथील एका तरुणीने नोकरीसाठी कंपनीशी संपर्क साधला. तेव्हा तिला ‘दीड हजार रुपये भरा, तुम्हाला कंपनीकडून लॅपटॉप आणि मोबाईल देण्यात येईल,’ असे सांगण्यात आले. त्यानुसार तरुणीने पैसे बॅंक खात्यात भरले. त्यानंतर ‘लीगल प्रोसिजरसाठी २५ हजार रुपये भरावे लागतील; ही रक्‍कम रिफंडेबल आहे’ असा फोन आला. त्यामुळे तरुणीने तीही रक्‍कम भरली. पुन्हा इन्शुरन्ससाठी ४० हजार रुपये भरण्यास सांगण्यात आले... असे करीत त्या तरुणीने एकूण एक लाख २० हजार रुपये भरले. पण नोकरी मिळाली नाही आणि पैसेही गेले... अखेर फसवणूक झाल्याचे लक्षात आल्यानंतर त्या तरुणीने सायबर गुन्हे शाखेत तक्रार दिली.

अन्य एका घटनेत एरंडवणा येथील तरुणाने नोकरीविषयक संकेतस्थळावर नावनोंदणी केली होती. त्या तरुणाला करिअर लाइट कंपनीतून कॉल आला... कंपनीतून बोलत असल्याचे सांगून त्याला पेटीएमद्वारे सहा हजार रुपये भरण्यास सांगितले. त्याने ते पैसे भरले. त्यानंतर नोकरीसाठी पाठपुरावा केला पण उडवाउडवीची उत्तरे सुरू झाली. 

नऱ्हे येथील एका तरुणाला शाइन डॉट कॉमवरून आंतरराष्ट्रीय कॉल आला. परदेशात चांगली नोकरी देण्याच्या आमिषाने एक लाख रुपये भरण्यास सांगितले. मात्र, नोकरी मिळाली नाही. मगरपट्टा सिटी येथील तरुणीने नोकरीसाठी नोकरी डॉट कॉम या संकेतस्थळावर नावनोंदणी केली होती. अनोळखी व्यक्‍तीने कॉल करून १२ हजार ९९५ रुपये भरा, असे सांगितले. त्यावर विश्‍वास ठेवून या तरुणीने पैसे भरले. काही दिवसांनंतर फसवणूक झाल्याचे लक्षात आले... अशा अनेक घटना शहरात दररोज घडत आहेत. 

पदवीचे शिक्षण पूर्ण झाले की तरुण-तरुणींकडून नोकरीचा शोध सुरू होतो. अनेक सुशिक्षित बेरोजगार नोकरीविषयक संकेतस्थळावर नावनोंदणी करतात. मात्र, अशा संकेतस्थळावर नोंदणी केलेल्या बेरोजगार तरुणांना हेरून त्यांची आर्थिक फसवणूक करण्याच्या घटना  वाढल्या आहेत. 

गुन्हा घडल्यावर काय कराल 
फसवणूक झाल्यानंतर संबंधित व्यक्‍तीच्या संपर्कात राहावे. त्याला संशय येऊ न देता पोलिस ठाणे किंवा सायबर गुन्हे शाखेत तक्रार द्यावी. आपण भरलेली रक्‍कम परत मिळवून देतो, असे सांगून पुन्हा पैशांची मागणी केली जाऊ शकते. मात्र, कोणतेही कारण सांगितल्यास पैसे भरू नये. संबंधित व्यक्‍तीसोबत झालेल्या ई-मेल अथवा पत्रव्यवहाराची माहिती घेऊन सायबर गुन्हे शाखेशी संपर्क साधावा.

गुन्हा करण्याची पद्धत
नोकरीचे आमिष दाखवून प्रोसेसिंग शुल्क, इन्शुरन्स, पोलिस व्हेरिफिकेशन करण्याच्या बहाण्याने बेरोजगार तरुणांकडून पैसे उकळले जातात. एखाद्या शैक्षणिक संस्थेत प्रवेश मिळवून देण्यासाठीही अशाप्रकारे फसवणुकीच्या घटना घडल्या आहेत. 

काय करावे, काय टाळावे?
   नोकरीसाठी ऑनलाइन माहिती केवळ सुरक्षित संकेतस्थळावरूनच संबंधित संस्थेकडे पाठवावी.
   ऑनलाइन नोकरीविषयक माहिती देताना शैक्षणिक अथवा वैयक्‍तिक माहितीची कागदपत्रे देऊ नयेत.
   काही संस्थांकडूनही अशाप्रकारे कागदपत्रांची मागणी केली जाते. नोकरीच्या संदर्भात कॉल आल्यास     प्रत्यक्ष कंपनीस किंवा संस्थेच्या कार्यालयास भेट द्यावी.
   नोकरी देणाऱ्या संस्थेबाबत खात्री झाल्यानंतर नोंदणी शुल्क, प्रोसेसिंग आणि व्हेरिफिकेशन शुल्क कार्यालयात भरावे.