विद्यापीठात अध्ययन व संशोधन उत्कृष्टता केंद्र
निधीअभावी आदिवासी विद्यार्थ्यांच्या विकास प्रकल्पाला खीळ
मुंबई, ता. १५ : मुंबई विद्यापीठात शिक्षण घेत असलेल्या आदिवासी विद्यार्थ्यांच्या वसतिगृहाचा प्रश्न मागील अनेक वर्षांपासून रखडलेला असतानाच विद्यापीठात स्थापन करण्यात आलेल्या अनुसूचित जमाती अध्ययन व संशोधन उत्कृष्टता केंद्रासाठी निधीच नसल्याने या केंद्राच्या माध्यमातून राबविले जाणारे अनेक महत्त्वाचे उपक्रम रखडले आहेत. मुंबई विद्यापीठाच्या नुकत्याच पार पडलेल्या सिनेट सभेमध्ये याविषयी प्रश्न उपस्थित करण्यात आला होता. त्यावरील उत्तरात विद्यापीठाने यासंदर्भातील माहिती दिली.
राज्यातील प्रत्येक विद्यापीठामध्ये आदिवासी विद्यार्थ्यांच्या विविध उपक्रम आणि विकासासंदर्भात अनुसूचित जमाती अध्ययन व संशोधन उत्कृष्टता केंद्र आणि अध्यासन केंद्राची स्थापना करण्यात यावी, असे आदेश दिले होते. त्या पार्श्वभूमीवर मुंबई विद्यापीठाने अध्ययन व संशोधन उत्कृष्टता केंद्र स्थापन केले आहे; मात्र या केंद्राच्या माध्यमातून राबविण्यात येणाऱ्या विविध उपक्रमांसाठी निधीच उपलब्ध नाही. यासाठी विद्यापीठाने राज्य आदिवासी विकास मंत्र्यांसह अप्पर मुख्य सचिव आणि उच्च व तंत्रशिक्षण विभागाकडे ३० जून २०२५ रोजी २० कोटींच्या निधी मागणीचा संशोधन प्रकल्पाचा प्रस्ताव सादर केला आहे. यात आदिवासी विविध संशोधन प्रकल्प व शिक्षण, प्रशिक्षण उपक्रम प्रकल्पाचे प्रस्ताव तयार करून उच्च व तंत्रशिक्षण विभाग तसेच आदिवासी विकास विभागाकडे पाठवण्यात आले आहेत.
राज्य सरकारकडून अनुसूचित जमाती अध्ययन व संशोधन उत्कृष्टता केंद्राच्या शिक्षण, प्रशिक्षण, संशोधन अशा विषयांतील उपक्रमाला निधी मिळाल्यास त्या माध्यमातून यंदाच्या शैक्षणिक सत्रात (२०२५-२६) पदवी स्तरावर ओपन इलेक्टिव्ह ज्यात संसाधनाचे व्यवस्थापन, पर्यावरण आणि परिस्थिती, आदिवासी कला, चित्रकला, पारंपरिक कौशल्य विकास आणि व्यवस्थापन असे चार प्रमाणपत्र अभ्यासक्रम सुरू करण्याची तयारी असल्याचे विद्यापीठाने स्पष्ट केले आहे.

शिक्षण बोलींचे संवर्धन
विद्यापीठातील या केंद्राच्या माध्यमातून अनुसूचित जमातीतील विद्यार्थ्यांचा उच्च शिक्षणापर्यंत शैक्षणिक दर्जा उंचावण्यासाठी पीएच.डी पदवी व पीएच.डी पदव्युत्तर अध्ययन व संशोधन उपलब्ध करून दिले जाईल. शासनाच्या विविध संस्थांची विकास धोरणे व योजनांचे मूल्यमापन करून त्यांच्या बोलीभाषा, लोकसाहित्य जतन, संवर्धन व संशोधन प्रकल्प राबविले जातील. तसेच आदिवासी विद्यार्थ्यांसाठी प्रमाणपत्र, पदविका, पदवी व पदव्युत्तर, पीएचडी संशोधन, पीएचडी पदव्युत्तर संशोधन अभ्यासक्रम आणि वन व्यवस्थापन, पदविका व प्रशिक्षण, रोजगारक्षम, कौशल्याधिष्ठित प्रशिक्षण, संशोधन व अभ्यास प्रकल्प आदी अनेक प्रकल्प व उपक्रमांचा यात समावेश आहे.