सोलापूर : आंतरराष्ट्रीय ख्यातीचे मानवतावादी डॉ. द्वारकानाथ कोटणीस यांच्या कार्याची माहिती असणाऱ्या धड्यांचा समावेश आंध्र प्रदेश आणि तेलंगणा सरकारने शालेय अभ्यासक्रमात केला आहे. 

आठवीच्या वर्गासाठी "कृतज्ञता' या पुस्तकाच पहिलाच धडा डॉ. कोटणीसांवर आहे. त्यांच्या कार्याच्या माहितीसह त्यांच्या जीवनावर आधारित निघालेला "डॉ. कोटणीस की अमर कहानी' या चित्रपटाच्या पोस्टरचाही धड्यात समावेश आहे. दुर्दैवाने महाराष्ट्रात डॉ. कोटणीस व त्यांचे कार्य उपेक्षितच राहिले आहे. 

"दुसऱ्यासाठी जगा...' ही हजारो वर्षांपासूनची भारतीय संस्कृती. त्याला अनुसरून सर्व सुखांचा त्याग करून आपले जीवन चिनी लोकांसाठी समर्पित केलेले आणि मूळचे सोलापूरचे असलेले आंतरराष्ट्रीय ख्यातीचे मानवतावादी डॉ. द्वारकानाथ कोटणीस. त्यांच्या कर्तृत्वाचे कायम स्मरण होत राहावे, यासाठी महाराष्ट्र शासनासह महापालिकेनेही जागरूक राहणे अपेक्षित होते. मात्र, दोन्ही स्तरावर डॉ. कोटणीसांच्या कार्याकडे दुर्लक्ष झाल्याचे स्पष्ट झाले आहे. 

सेवाभावी वृत्तीने केलेल्या कार्याची स्मृती अंतःकरणपूर्वक पिढ्यान्‌पिढ्या कशी जपली जाते, याचा अनुभव डॉ. कोटणीस कुटुंबीयांना आजही चीनमध्ये येतो. त्याचवेळी, भारतात मात्र डॉ. कोटणीसांच्या कर्तृत्वाची पुरेशी दखल घेतली गेली नसल्याची खंत व्यक्त होते. डॉ. कोटणीसांचे कार्य पडद्याआड जाऊ नये यासाठी येथील प्रा. गणेश चन्ना यांनी संकेतस्थळाची निर्मिती केली आहे. 

डॉ. कोटणीस यांचे नाव सांगितल्यावर चिनी वकिलातीचे उच्चायुक्त बैठक सोडून मला भेटायला आले. इतकेच नव्हे तर चीनच्या शिक्षणमंत्र्यांशी भेटही घडवून दिली. यावरूनच डॉ. कोटणीसांनी चीनमध्ये किती अलौकिक कार्य केले असेल, याची प्रचिती येते. आपल्याकडे मात्र डॉ. कोटणीस उपेक्षित राहिले याची खंत आहे. 
- प्रा. गणेश चन्ना, अभ्यासक