नाशिक - येथील गंगाघाटावर दिवसभर तळपत्या उन्हात, कडाक्‍याच्या थंडीत अन्‌ ऊन, वारा, पावसात बसलेले काही भिकारी हे दानशूरांनी दिलेल्या पै-पैच्या जिवावर सावकार झालेत. व्यापाऱ्यांना गंगाघाटावरील काही भिकारी हे १२ टक्के व्याजाने पैसे देतात. त्याच वेळी फुलेनगरमधील काही गुन्हेगारी वृत्तीच्या व्यक्तींकडून भिकाऱ्यांची एजंटगिरी केली जाते. शहरातील सिग्नल, रस्त्यावर भीक मागणाऱ्यांकडून हे एजंटरूपी गुन्हेगार रोजची हप्तेवसुली करतात. 

मुंबईतील सिग्नलवरील भिकाऱ्यांवर आधारित २००७ मध्ये प्रदर्शित ‘ट्रॅफिक सिग्नल’ हा चित्रपट आठवत असेल. त्यात भिकारी-फेरीवाल्यांकडून हप्ता वसुली कशाप्रकारे केली जाते, याचे चित्रण आहे. अनेक पुरस्कारांनी सन्मानित झालेल्या या चित्रपटातील वास्तव मुंबईपुरते नाही, तर नाशिकमध्ये भीक मागणाऱ्यांचेही वास्तव वेगळे नाही. गंगाघाटावरील काही भिकारी लखपती असून, त्यांचा सावकारीचा धंदा तेजीत आहे. काही भिकाऱ्यांकडे स्वत:ची वाहने असून, ती भाड्याने दिली आहेत. काही भिकाऱ्यांची एक नव्हे तर तीन घरे आहेत, रो-हाउस आहेत.

पुनर्वसनाचा पहिला प्रयत्न
तत्कालीन पोलिस आयुक्त डॉ. रवींद्रकुमार सिंगल यांनी मे २०१८ मध्ये शहरातील काही सेवाभावी संस्थाच्या मदतीने भिकाऱ्यांच्या पुनर्वसनचा पहिल्यांदा प्रयत्न केला. पोलिसांनी गंगाघाट, शहरातील सिग्नल, रस्त्यालगतचे लहान मुले, महिला, वयोवृद्ध भिकाऱ्यांना पोलिस वाहनातून मुख्यालयात आणले. सुमारे १३५ जणांना नवीन कपडे देत त्यांना सेवाभावी संस्थांकडे सोपवून पुण्यातील पुनर्वसन संस्थेकडे रवाना करण्यात आले. परंतु महिन्यानंतर त्यातील बहुतांश भिकारी हे पुन्हा नाशिकच्या गंगाघाटावर, सिग्नलवर दिसून आले.

नाशिक पोलिस आयुक्तालयातर्फे २०१५ मध्ये भिकारी मुलांच्या पुनर्वसनासाठी अभियान राबविले. आज त्यातील १५ मुले शाळेत जात असून, त्यांचे पुनर्वसन झाले आहे. भिकाऱ्यांना प्रेरणा मिळू नये म्हणून त्यांना भीक देणे टाळले पाहिजे.
- प्रणिता तपकिरे, शहर समन्वयक, चाइल्ड लाइन नोडल एजन्सी, नाशिक