विशेष : स्थापत्य अभियांत्रिकी संधी आणि विकल्प

- प्रा. आशिष काळे

औद्योगिकीकरण आणि आधुनिकीकरणाच्या युगात स्थापत्य अभियांत्रिकी क्षेत्राने एक नवीन दृष्टिकोन विकसित केला आहे. पूल, रस्ते आणि पायाभूत सुविधांच्या बांधकामांची आखणी, नियोजन आणि व्यवस्थापन करून स्थापत्य अभियंता आधुनिक समाजाला आकार देण्यास मदत करतात. भविष्यकाळात ‘सिव्हिल इंजिनिअरिंग’मध्ये करिअर करणे ही सुवर्णसंधी आहे.

स्ट्रक्चरल अभियंता

बांधकाम उद्योगाशी जवळून कार्य केल्याने, स्ट्रक्चरल अभियंते नवीन पायाभूत सुविधांच्या विकासात महत्त्वाची भूमिका बजावतात. इमारती आणि पुलांपासून ते धरणे आणि पाइपलाइनपर्यंत या क्षेत्रातील अभियंते प्राथमिक डिझाइन आणि अंतिम तपासणीसह प्रकल्पातील जीवनाच्या चक्रातील सर्व टप्प्यात गुंतलेले आहेत.

पर्यावरण अभियंता

पर्यावरण अभियंता पर्यावरणाच्या समस्या आणि आव्हाने सोडविण्यास मदत करतात. हे अभियंता कचरा विल्हेवाट, प्रदूषण नियंत्रण, पुनर्वापर आणि सार्वजनिक आरोग्य या क्षेत्रांमध्ये जीवशास्त्र आणि रसायनशास्त्र सिद्धांत तसेच मृदा विज्ञान लागू करतात. प्राथमिक जबाबदाऱ्यांमध्ये पर्यावरणीय तपासणी अहवाल तयार करणे, पर्यावरणीय संरक्षण पद्धती विकसित करणे, पर्यावरणीय कार्यक्रमांच्या प्रभावीतेचे परीक्षण करणे आणि त्याचे मूल्यांकन करणे आणि पर्यावरणीय स्वच्छता आणि उपाययोजनांच्या प्रकल्पांसाठी सल्ला म्हणून काम करणे समाविष्ट आहे.

जलसंपदा अभियंता

जलसंपदा अभियंता जलसंपदा व्यवस्थापन सुविधांच्या विकास व देखभालीवर लक्ष केंद्रित करतात. त्यात सांडपाणी प्रक्रिया, ड्रेनेज कालवे, सिंचन व्यवस्था आणि जलाशय, धरणे आणि पूरमार्ग यासारख्या जलविद्युत रचनांचा समावेश आहे. हा करिअरचा मार्ग निवडणारे अभियंता हायड्रॉलॉजिक किंवा हायड्रॉलिक विश्लेषणे, डिझाइनचे काम आणि मूल्यमापन तसेच प्रकल्प संघांचे समन्वय साधू शकतात.

भू-तंत्र अभियंता

भू-टेक्निकल अभियंते माती आणि खडकाच्या विज्ञानामध्ये तज्ज्ञ आहेत आणि नवीन घडामोडींना त्याचा उपयोग करतात. या क्षेत्रात खास कौशल्य असलेले अभियंता विशेषत: भिंती, बोगदे, रोडवेज, तटबंदी आणि इमारत पाया बांधण्यासाठी डिझाइन, विश्लेषण आणि बांधकाम यावर काम करतात.

उद्योगाच्या सर्वोत्तम पद्धतींसाठी स्थापत्य अभियंते त्यांच्या प्रकल्पांच्या सामाजिक, आर्थिक आणि पर्यावरणीय प्रभावांचा विचार करतात. स्पर्धात्मक परीक्षांमधून शासकीय व सार्वजनिक क्षेत्रातील स्थापत्य अभियंत्यांसाठी विविध संधी उपलब्ध आहेत.