Savitribai Phule : फक्त शिक्षणच दिलं नाही तर, सावित्रीबाईंनी ही कामंही केली

मुंबई : भारतात स्त्री शिक्षणाची सुरूवात करणाऱ्या सावित्रीबाई फुले यांची आज जयंती आहे. त्यांचा जन्म सातारा जिल्ह्यात ३ जानेवारी १८३१ रोजी दलित कुटुंबात झाला.

ज्या काळात स्त्रियांना घराबाहेर पडण्याचीही मोकळीक नव्हती त्या काळात सावित्रीबाई यांचे पती महात्मा ज्योतिबा फुले यांनी त्यांना वाचन-लेखन शिकवले. त्यानंतर सावित्रीबाईंनी इतर स्त्रियांना शिकवण्यास सुरुवात केली. त्यामुळे त्या देशातील पहिल्या स्त्री शिक्षिका ठरल्या. हेही वाचा - ५० वर्षांनंतर ज्येष्ठ नागरिकांची संख्या होणार तरुणांच्या दुप्पट

सावित्रीबाईंना स्वत:च्या आणि इतर महिलांच्या शिक्षणासाठी सामाजिक विरोध पत्करून कठोर संघर्ष करावा लागला. त्यांनी पुणे आणि अहमदनगर येथे शिक्षक प्रशिक्षण घेतले.

त्यानंतर ज्योतिबा फुले आणि सावित्रीबाई फुले यांनी १८४८ साली पुणे येथे मुलींची पहिली शाळा सुरू केली. सावित्रीबाईंचे हे कार्य आपणा सर्वांना माहीतच असते. पण याही पलीकडे जाऊन त्यांनी समाजसुधारणेसाठी बरीच कामे केली.

सावित्रीबाईंचे कार्य

१. फुले दाम्पत्याने देशात एकूण १८ शाळा सुरू केल्या. ब्रिटीश ईस्ट इंडिया कंपनीनेही त्यांच्या या कार्याचा सन्मान केला होता.

२. त्यांनी आपल्या अंगणातील विहीर दलितांसाठी खुली केली.

३. सावित्रीबाईंनी विधवा, बालविधवा, परित्यक्ता, निराधार महिलांसाठी आश्रम सुरू केला व तेथील महिलांनाही त्या शिकवत.

४. महात्मा फुले यांच्या निधनानंतर त्यांच्या सत्यशोधक समाजाचे काम सावित्रीबाईंनी हाती घेतले व समाजालाही प्रेरित केले. पतीचे अंत्यसंस्कारही सावित्रीबाईंनीच केले होते.

५. जातीभेद व पुरूषत्ताक संस्कृतीविषयी भाष्य करणाऱ्या कविता सावित्रीबाईंनी केल्या. त्यांची ४ पुस्तके प्रकाशित झाली होती.

६. पुण्यात प्लेगची साथ सुरू झाल्यानंतर त्यांनी रुग्णांची सेवा केली. यादरम्यान त्यांना प्लेगची लागण झाली व १८९७ साली मृत्यू झाला.